Tel sarma (wire wrapping) bağlantı sistemi nedir?

[taydin]

Tel sarma (wire wrapping) bağlantı sistemi, lehim kullanmadan, bir telin sabit bir pine sarılması işlemidir. Sarılma belli bir gerginlikle yapıldığı için, ve telin üzerine sarıldığı pin de dört köşe olduğu için çok iyi bir elektriksel temas meydana gelir ve çok uzun süre güvenilir bir elektriksel iletim sağlar.

Tel sarma tekniği, 30 yıl ve daha önceki dönemlerde yaygın olarak kullanılan bir bağlantı şekli idi. Örneğin benim baba yadigarı güç amfisindeki bütün bağlantılar bu tarz idi:

 

[taydin]

Modern devrelerde artık bu tarz bağlantı görülmese de (artık özel konnektörler bu işi görüyor), gene de bu tel sarma tekniği ayrı ayrı PCB'lerden meydana gelen projelerde ucuz ve etkili bir bağlantı olanağı sunuyor. Ben de spektrum analizör güç kaynağında kullandığım 5 ayrı PCB (4 güç kaynağı, bir kontrol kartı) arasındaki bağlantıları tel sarma tekniği ile yapacağım.

Tel sarma için manuel, elle çevirilen aletler de var, tabanca şeklinde olan ve daha hızlı iş yapılmasını sağlayan modeller de var. Bende amerikan malı JDV Technologies'in WG800 tabancası var. Bağlantı için kullanacağım 24 AWG tek damarlı tel ve buna uygun tabanca ucu bugün elime ulaştı.

 

[taydin]

Hemen bir tel sarma denemesi yaptım. AWG 24 tek damarlı teli standart 25 mil header pinine saracağım

 

[Sercan]

Herhangi bir cihaz olmadan iyi bir işçilik ile bu teknik aynı iletkenliği verir mi, yoksa gerilimi el ile ayarlamak mümkün değil mi? Bu yöntemi bir kaç kez kullanmak için aparat alma imkanı olmayan (benim gibi amatörler) nasıl çözebilir bu işi?

 

[taydin]

Önce teli 4 cm gibi soyuyoruz.

Sonra tabancanın ucundaki yan deliğe geçiriyoruz. Bir de ortada delik var, bu bağlanacak sabit pin için.

Sonra tabancanın ucunu header pinine geçiriyoruz. Kabloyu ve header'i bir elle tutarken, diğer elle tabancanın tetiğini çekiyoruz.

Ve ortaya muntazam bir tel sarma bağlantısı çıkıyor Gerektiğinde bu bağlantının sökülmesi ve tekrar yapılması da mümkün.

Elimde 24 AWG ve 20 AWG (daha kalın) için uygun tabanca uçları var. Spektrum analizör güç kaynağında akım taşımayan sinyal bağlantılarını 24 AWG ile, akım taşıyan bağlantıları da 20 AWG ile yapacağım.

 

[taydin]

Herhangi bir cihaz olmadan iyi bir işçilik ile bu teknik aynı iletkenliği verir mi, yoksa gerilimi el ile ayarlamak mümkün değil mi? Bu yöntemi bir kaç kez kullanmak için aparat alma imkanı olmayan (benim gibi amatörler) nasıl çözebilir bu işi?

Elle sarılması mümkün değil diye düşünüyorum, çünkü hemen 2 mm ötede diğer pin var, kuvvet alıp dolama olanağı yok. Ama daha ince tel için manuel, elle çevrilen tel sarma aparatları var. Hatta ben de banggood'dan sipariş etmiştim, daha hala gelmedi. Buradaki aparat 13 dolar gibi ve 30 AWG (baya ince) tel sarmada kullanılabilir. Sinyal telleri için 30 AWG gayet iyi iş görür.

https://banggood.app.link/3KBeiO0PR0

 

[Sercan]

Aklıma takılan bir başka konu daha var. Bununla lehim yapma arasında ne gibi bir fark var? Bazen restore edilen cihazlar orijinal görünsün istenebilir de headerı söküp kabloyu oraya doğrudan lehim yapsak ne fark olur?

 

[taydin]

Tel sarmada oluşan elektriksel bağlantı çok sağlamdır. Titreşime, korozyona, çok yüksek sıcaklıklara, rutubete, dayanıklıdır. Askeri ve uzay teknolojisinde halen kullanılmaktadır Bu seviyedeki sağlamlık ve dayanıklılık, lehim ile elde edilemez.

Tel sarma ile ilgili iyi bir makale:

Wire Wrap Is alive And Well!

Wire wrapping is an assembly technique long overlooked by the home hobbyist.

www.nutsvolts.com

Hatta şöyle bir uygulama alanı da var: breadboard'larla devre kuranlar bilir, özellikle breadboard kıytırık ise, jumper teller iyi temas etmez ve devre ile uğraşıp durursun. Ama bakırsız, delikli pertinaks alıp 25 mil header pinleri ve tel sarma kullanırsan, hiçbir şekilde temassızlık riski olmayan çok sağlam devre kurabilirsin.

Ama aşağıdaki elemanın yaptığı gibi işi mazoşistlik seviyesine getirmemek lazım.

 

[Sercan]

Çok enterasan, Nasa'nın da işçilik standartlarında bununla ilgili bir broşürü var. https://workmanship.nasa.gov/lib/insp/2 books/links/sections/301_Discrete Wiring.html
Açıkcası bu metodu daha önce eski cihazları tamir ederken gördüm ama bir hata yapıp kendimce üretimi daha kolay olduğu için yapıyor artık kullanılmıyor sanıyordum. Paylaştığın nutsvolts linkdinde birinci şemadan anladığım kadarıyla oksidasyon dayanıklılığı temas noktalarının gerekli sıkılıkta olmasından kaynaklanıyor, fazla sıkmanın da bir çok kötü yanı var. Bundan bir tane sipariş edeyim. Dışarıda ya da harekat halinde çalışacak cihazlarda çok faydalı olacak gibi duruyor.

 

[Sercan]

Bu arada yeri gelmişken NASA'nın broşürünü de kaynak olarak ekleyeyim.

 

[taydin]

Çok enterasan, Nasa'nın da işçilik standartlarında bununla ilgili bir broşürü var. https://workmanship.nasa.gov/lib/insp/2 books/links/sections/301_Discrete Wiring.html
Açıkcası bu metodu daha önce eski cihazları tamir ederken gördüm ama bir hata yapıp kendimce üretimi daha kolay olduğu için yapıyor artık kullanılmıyor sanıyordum. Paylaştığın nutsvolts linkdinde birinci şemadan anladığım kadarıyla oksidasyon dayanıklılığı temas noktalarının gerekli sıkılıkta olmasından kaynaklanıyor, fazla sıkmanın da bir çok kötü yanı var. Bundan bir tane sipariş edeyim. Dışarıda ya da harekat halinde çalışacak cihazlarda çok faydalı olacak gibi duruyor.

nutsvolts linkindeki devrede tabi wire wrap için özel geliştirilmiş entegre soketleri kullanılıyor. Bunlar günümüzde bulunması zordur herhalde. Ama gene de devrenin bir kısmı bile wire wrap yapılsa, özellikle de tasarım aşamasında sıklıkla değişen yerler, gene bir kazanç var.

Oksidasyon dayanıklılığı, pinin dört köşe olması ve tel sarılırken oluşan baskı kuvveti ile iki metalin iç içe geçmesinden. Bir nevi soğuk kaynak gibi oluyor ve tamamen gaz ve sıvı geçirmez bir elektriksel bağlantı oluşuyor.

O banggood'daki manuel tel sarma aparatı sadece 30 AWG için. Hem teli soyuyor, hem sıkıyor, hem de gerekirse sökebiliyor. Çok kullanışlı. Ama istikrarlı ve homojen gerginlikle sarabilmek için biraz tecrübe ve el alışkanlığı gerektirir. Ben de benim tabanca için 30 AWG olan ucu getirteceğim. Bir önceki siparişe dahil ettirmedim bizim gümrükten korktuğum için

 

[Sercan]

Kablo sarma tekniğinin kullanım yeri için entegrelerden ziyade benim aklıma terastaki saksıları sulayacak bir sistem yapmak istiyordum orası gibi yerlerde kablo bağlantıları geldi. Bir de çocuk akvaryuma heves etti ona da otomatik yemleme ısı takibi vs gibi bir sistem kurmak istiyordum. Projeleri bitirdikten sonra baskı devre üretip, kablo bağlantılarını ilk etapta tecrübe olması için bu şekilde yapacağım.

Millet 1TL'lik küpeyi bile Çin'den alınca gümrük çok can sıkıcı oldu. Bitmiş ürünler neyse de geliştirme için kullanılacak 3D yazıcılar, elektronik araç gereç ve yedek parçalar filan kısmen muaf tutulacak ürün havuzu oluşturulsa ne güzel olur. Türkiye'de olmayan başka bazı şeyleri sipariş edeceğim senin gibi gözüm korkuyor.

 

[slewrate]

Tasarruflu lambalarda karşılaştığım bir bağlantı şekli.

Lehimlemeye göre oldukça şık duruyor kablolar.

 

[taydin]

Tasarruflu lambalarda karşılaştığım bir bağlantı şekli.

Mantıklı, aşırı ısınmaya bağlı lehimlerin erimesi, ark ve yangın çıkmasına sebep olabilir. Devrenin tamamı mı lehimsizdi, yoksa belli yerleri mi?

 

[slewrate]

Mantıklı, aşırı ısınmaya bağlı lehimlerin erimesi, ark ve yangın çıkmasına sebep olabilir. Devrenin tamamı mı lehimsizdi, yoksa belli yerleri mi?

Floresan lambanın elektronik balasta bağlandığı kısımda. Resimde kopuk olarak gözükmekte.

 

[Mikro Step]

....Ama aşağıdaki elemanın yaptığı gibi işi mazoşistlik seviyesine getirmemek lazım.

80 li yillarin devasa (mainframe) bilgisayarlarinda backplane denilen kartlari olur. Bu kart uzerinde sadece devasa konnektorler bulunurdu. Bu konnektorlere de bilgisayarin kartlari (Ram board, CPU board, Communication board vs) baglanirdi.

Backplane kartlar tamamen wirewrap teknigi ile yapilirdi ve goruntusu yukaridaki videodan cok daha karmasik olurdu.