Crossover Devresi Hakkında

[mehmetaliözdemir]

3 yollu bir pasif crossover devresi yapmaya çalışıyorum. elimdeki 2 yollu hazır devreyi incelerken tweeter çıkışının polaritesinin ters yazıldığını fark ettim. önce etiketleme baskısının yanlış yapıldığını düşündüm ama araştırınca oluşan faz farkından dolayı ters bağlandığını öğrendim ama tüm tasarımlar da böyle değil. 3 yollularda kimi sadece mid olanı, kimi sadece tweeterı, kimi de her ikisini de ters bağlamış. kimi de hiç ters bağlantı yapmamış.

bu işin aslı nedir? 5-10 wattlık sistemler için crossover ne kadar gereklidir? elimizde sürücülerimize ait veriler yoksa empedansa uymak kaydıyla rastgele yapılan crossover faydadan çok zarar verebilir mi?
bu konuda tecrübesi olan varmı?

 

[taydin]

Ayrıntılı crossover tasarımını bilmiyorum, ama mantıken düşününce bütün hoparlör bileşenlerine (bas, orta, tiz) giden voltajın aynı fazda olması lazım. Ters fazda yaparsan hoparlörün verimini azaltmış olursun. Şöyle düşün, bir stereo sistemde eğer sağ ve sol hoparlörler aynı fazla değilse, birbirlerinin ürettikleri ses dalgalarını kısmen iptal ederler ve iyi bas alamazsın. Üstelik sağ ve sol hoparlörler birbirinden uzak iken bile bu etki meydana geliyor. Bass, orta ve tiz hoparlörleri ise birbirine çok yakın, çünkü aynı kabinin içerisinde. Eğer ters fazda çalışıyorlarsa birbirlerinin ürettiği ses dalgasını çok daha belirgin bir şekilde iptal ederler.

 

[taydin]

Aşağıda genel bilgi veren güzel bir sayfa var. Burada verilen bilgi şu: Yaptığın crossover devresinin kendisi büyük bir faz farkına sebep oluyorsa, o zaman bu faz farkının yarattığı ses azalmasını gidermek için hoparlörleri ters bağlamayı deneyin diyor. Mesela 180 derece faz farkı yaratan bir cross over çıkışına hoparlörü ters bağlarsan, faz farkının yarattığı olumsuzluğu %100 gidermiş olursun. Ama mesela 120 derece faz farkı yaratan bir cross over varsa, o zaman hoparlörü ters bağlayarak sadece kısmi bir iyileşme sağlayabiliyorsun.

Speaker Crossover Wiring Guide

How to design and wire a crossover for a DIY speaker project.

www.diyaudioandvideo.com

 

[mehmetaliözdemir]

şu kaynakta neden olduğu açıklanıyor fakat tam olarak idrak ettiğimi söyleyemem. benim anladığım aynı fazdaki sürücüler çeşitli L-C filtrelerden sonra faz farkına uğruyor ve sonunda sesler birbirini sönümlemeye başlıyor.

Speaker Crossover Calculator + Crossover Building Tips

Ready to design and build your own speaker crossover? You're in the right place! Here's a very easy-to-use speaker crossover calculator along with great info to help you. Note: Javascript must be…

soundcertified.com

 

[mehmetaliözdemir]

Mesela 180 derece faz farkı yaratan bir cross over çıkışına hoparlörü ters bağlarsan, faz farkının yarattığı olumsuzluğu %100 gidermiş olursun. Ama mesela 120 derece faz farkı yaratan bir cross over varsa, o zaman hoparlörü ters bağlayarak sadece kısmi bir iyileşme sağlayabiliyorsun.

bunu ölçecek donanımım olmadığına göre kulakla da çok hissedilebilir bir şey değilse belki de crossover bana faydadan çok zarar vercek. zaten bobinleri falan yapması da zor. çerçi 4 bobini sardım ama vaz geçeceğim herhalde.

amacım aynı kabindeki birbirinin aynısı iki hoparlörü basitçe birinin daha üst frekanslara, diğerinin daha alt frekanslara yoğunlaşmasını sağlayıp bir parça ses kalitesini arttırmaktı. bunu yapmanın başka bir yolu var mı bilmiyorum. ne kadar gerekli ondan da emin değilim.

 

[taydin]

En basit osiloskop ile dahi ölçersin faz farkını. Hatta ses kartı ile de ölçersin. Tek gereken iki kanalın olması.

Tweeter'lerde belli frekanslarda rezonans meydana geliyor ve tweeter normalden daha yüksek ses veriyor. Bunu engellemek için bir notch filtre koymak da lazım. Tabi bunun için elindeki tweeter'in frekans tepkisini bilmen lazım. Frekans tepkisi verilen bir tweeter da markalı, pahalı birşeydir. Çin mallarında ya hiç grafik verilmez, yada gözü kapalı, elle bir grafik çizip onu verirler

Crossover ayrıca hoparlör güçleri birbirinden farklı ise de gerekir. Mesela 100W amfi çıkışı var. 100 W bas, 100 W orta ve 100 W tweeter koyduysan, crossover olmadan da kullanırsın. Her hoparlör girişindeki frekansı yetenekleri ölçüsünden geçirir. Ama genelde böyle olmuyor. Orta ve tweeter gücü daha düşük oluyor. Bu durumda crossover'in ilgili hoparlöre giden sinyali de uygun bir şekilde limitlemesi lazım.

 

[mehmetaliözdemir]

En basit osiloskop ile dahi ölçersin faz farkını. Hatta ses kartı ile de ölçersin. Tek gereken iki kanalın olması.

Tweeter'lerde belli frekanslarda rezonans meydana geliyor ve tweeter normalden daha yüksek ses veriyor. Bunu engellemek için bir notch filtre koymak da lazım. Tabi bunun için elindeki tweeter'in frekans tepkisini bilmen lazım. Frekans tepkisi verilen bir tweeter da markalı, pahalı birşeydir. Çin mallarında ya hiç grafik verilmez, yada gözü kapalı, elle bir grafik çizip onu verirler

Crossover ayrıca hoparlör güçleri birbirinden farklı ise de gerekir. Mesela 100W amfi çıkışı var. 100 W bas, 100 W orta ve 100 W tweeter koyduysan, crossover olmadan da kullanırsın. Her hoparlör girişindeki frekansı yetenekleri ölçüsünden geçirir. Ama genelde böyle olmuyor. Orta ve tweeter gücü daha düşük oluyor. Bu durumda crossover'in ilgili hoparlöre giden sinyali de uygun bir şekilde limitlemesi lazım.

peki birbirinin aynısı 2 mid hoparlörü crossover ile birini 500 hz, diğerini 1500 hz'e odakladık diyelim. deneyim açısından ortalama bir dinleyici için müzikte ciddi bir fark yaratır mı?

 

[taydin]

Crossover'da kesim frekanslarını tanımlıyorsun. 3 lü crossover'da low pass, band pass, ve high pass filtre var. Bu filtreleri ayrı ayrı düşünürsen, iletim bandında herhangi bir faz farkı yaratmaz. Ama hepsi birlikte bağlanınca daha karmaşık tepki veren bir devre ortaya çıkıyor. Aktif crossover'larda bu sorun olmuyor ama onların da maliyeti oldukça fazla.

Bende en üst seviyede kaliteye sahip Thiel hoparlörler var. Tekli olan SCS4 ve ikili olan CS2.3. İkisi de güzel ses veriyor. Gözlerimi kapatıp dinlesem aradaki farkı hissedebilir miyim bilmiyorum Belki çok yüksek volüm seviyelerinde veya sıra dışı bir oda aküstiğinde fark yaratıyordur, bilmiyorum ...

 

[mehmetaliözdemir]

2. dereceden crossover var. onlar da pek önemsememiş. belki de hoparlörleri çok kaliteli olduğu içindir.

 

[taydin]

Thiel hoparlörlerinin kendisi çok iyi zaten. Kağıt yerine aluminyum cone kullanılıyor. Bu metal konu hareket ettirmek için de çok güçlü mıknatıslar kullanılıyor. Bu da oldukça düzgün bir frekans tepkisi veriyor, crossover'lik bir iş pek kalmıyor. Ama işte odyofil isen, %0.000001 in bile önemi var

 

[mehmetaliözdemir]

Ama işte odyofil isen

Allah korusun.