Ferrite çekirdek ile şok bobini yapımı

[taydin]

Geçenlerde aliexpress'den bir paket ferrit çekirdek almıştım

https://www.aliexpress.com/item/UXC...te-Toroid-Cores-Green-10-Pcs/32796992138.html

Bunun üzerine biraz tel sarınca nasıl bir endüktans elde edilebiliyor diye merak ettim.

 

[taydin]

Sarım bittikten sonra LCR metre ile ölçtüm. 4 mH gibi bir endüktans çıktı. Bu tahmin ettiğimden çok daha fazla! Ben 1 mH'den daha az değerler bekliyordum. Bunun dışında kalite faktörü Q da 10'a yakın, bu da çok iyi.

Demek kalın emaye tel ile 5 tur sarım yapılsa 1 mH gibi bir değer elde edilecek ve bunu da benim lineer güç kaynağında köprü diyotlardan sonra kullanırsam, "inrush current" denen ilk güç verildiğinde geçen akımı ve normalde güç kaynağın verdiği çıkış akımında kat kat fazla olan kondansatör şarj akımlarını azaltması lazım.

 

[naschibo]

daha ince kesit ile ayni sarimi yapsaniz sonuc ne olacak acaba?

 

[taydin]

daha ince kesit ile ayni sarimi yapsaniz sonuc ne olacak acaba?

İnce emaye tel ile deneyebilirim. Ama tahminim, ince telden dolayı bobinin iç direnci çok hafif artacak ve neticede kalite faktörü Q hafifçe düşecek. Ama endüktansın aynı kalmasını bekliyorum.

 

[taydin]

Ben birşeyleri yanlış biliyorum galiba.
Şu konuyu takip edeyim de sonuca göre bilgileneyim.
Benim görüşüme göre inrush akımı için izlenilmesi gereken yol.
Büyük kapasite kullanımı yerine köprü diyottan sonra uygun bir kapasite belirlenir. Daha sonra bu kapasiteye seri bağlı bir bobin ile 2 katı değerinde ikinci bir kondansatör ilave edilir.
Eğer istenirse bir üçüncü kapasite de aynı yöntemle ilave edilebilir.
Kullanılacak toplam kapasite miktarı akım gereksinimine göre belirlenebilir.
Kondansatörlerin parelel bağlanması, mantıken ESR ile doğrudan ilgili olacağı için, seri bağlı bobinlerin toplam direnci, endüktif olarak frekansa bağlıdır.
Bobinin indüktans değeri frekansa göre hesaplanıp istenilen bir frekansta toplam direnç belirlenebilecektir.

Bobinin kapasitörlerden önce konması daha uygun diye düşünüyorum, çünkü o ilk andaki devasa akımı çeken şey kapasitör. Köprüden sonra daha küçük kapasitör de konsa, daha kısa süreliğine olsa da gene o çok yüksek akım çekilecektir.

Bobinin endüktansını da öyle bir belirlemek lazım ki, nominal yük ve 50 Hz için, 7-8 ms'den daha kısa sürede kapasitörün şarj olmasına izin vermeli. Fazla düşük seçilirse, kapasitör gene hızlıca dolar çünkü akımın artış hızı gene yüksek kalır. Fazla yüksek seçilirse, bu sefer kapasitör 20 ms'de dolamaz, çünkü akımın artış hızı çok düşürülmüş olur.

 

[taydin]

Kondansatörlerin anlık akım miktarı doğrudan kapasite ile ilgili idi yanılmıyorsam.

Anlık akım miktarı sadece ESR ile ilgilidir. Kapasitenin tek etkisi, o anlık akımın geçeceği süredir. Küçük kapasitelerde bu süre çok kısa, büyük kapasitelerde süre uzun olur.

 

[taydin]

Kaynağımızın akım kapasitesi etkilemez mi acaba?
Yani depoyu doldurmak için bağlanan borunun kalınlığı.

O zaman şöyle diyelim: Aynı kaynak ile deneme yapıldığını varsayarsak, anlık akımı belirleyen şey ESR olacaktır, kapasite değil.

Kaynağın bazı özellikleri değişirse o da anlık akımı etkiler.

Aa bir saniye hocam.
İlk enerji verme anında çekilen akımdan bahsediyorsunuz sanırım.

Hem o, hem de 50 Hz'in her dalgasında olan bir olaydan bahsediyoruz. İlk güç verildiğinde geçen akım, her dalgada geçen akımdan daha yüksek olabiliyor tabi.

 

[taydin]

Aslında su deposu, kondansatör için tam bir benzetme değil, eksik.

Daha yakın bir benzetme, iki hazneli ve hazneleri su geçirmez diyaframla ayrılmış bir depodur. Haznenin birine su dolduruyorsun, ama o hazne doldukça diyafram giderek daha çok esniyor ve karşı basınç yaratıyor. Belli bir noktada artık karşı basınç öyle bir seviyeye geliyor ki, artık su ekleyemiyorsun. Sonra pompayı söküyorsun ve diyaframda biriken enerji, suyu dışarı fışkırtıyor. Bu deponun iki tarafına da bir pompa bağlarsak ve pompanın yönünü değiştirip durursak, diyafram bir sağa bir sola esneyecek ve yönü değişsede, her daim su akışı olacak.

 

[taydin]

Aslında evlerdeki su tesisatı sistemlerinde, tam olarak güç kaynağındaki filtre kapasitörünün işini yapan birşey var. Hidrofor Bu hidrofor da aynen yukarıda dediğim gibi, içinde diyafram olan ve iki hazneli bir su deposudur. Belli bir basınca gelene kadar su basılır içine. Su kullandıkca basınç düşer, ama manometreli otomatik sistem hep hedef basınca ulaşacak şekilde pompayı kontrol eder. Al sana su tesisatı için filtre kapasitesi

 

[Altair]

Aslında su deposu, kondansatör için tam bir benzetme değil, eksik.

Daha yakın bir benzetme, iki hazneli ve hazneleri su geçirmez diyaframla ayrılmış bir depodur. Haznenin birine su dolduruyorsun, ama o hazne doldukça diyafram giderek daha çok esniyor ve karşı basınç yaratıyor. Belli bir noktada artık karşı basınç öyle bir seviyeye geliyor ki, artık su ekleyemiyorsun. Sonra pompayı söküyorsun ve diyaframda biriken enerji, suyu dışarı fışkırtıyor. Bu deponun iki tarafına da bir pompa bağlarsak ve pompanın yönünü değiştirip durursak, diyafram bir sağa bir sola esneyecek ve yönü değişsede, her daim su akışı olacak.

Kondansator icin delikli su deposu demek daha iyi olur herhalde. ESR de deligin boyutu.

 

[taydin]

Kondansator icin delikli su deposu demek daha iyi olur herhalde. ESR de deligin boyutu.

Su deposu, bir pil veya akü için daha uygun bir benzetme. Hidrofor, kondansatörün çalışma mantığını çok daha iyi modelliyor. ESR de diyaframdaki delik

 

[taydin]

Hmm bir dakika, diyaframdaki delik sızıntı akımı temsil eder. ESR aslında farklı birşey. Doğrusu hidrofor giriş ve çıkış borularındaki sürtünme, iç duvarlardaki sürtünme, ve diyaframın esnemesinde oluşan ısı kaybı demek lazım.

 

[Altair]

Anlasilan kondansator, direnc gibi karsiligi basit bir alet olamayacak kadar kompleks bir makine.

 

[clc]

Lumped ideal model halleri için mekanik benzetme yapabiliriz. Ancak olaya nonideal durumları ekledikçe biraz karışıyor, herkesin anlayacağı bir benzetme yapmak zor olabiliyor. Mesela mass-spring-damper sistemi aslında bir RLC gibi gösterilebilir, hatta bir mekanik sistemi alıp devre gibi çizip üzerinden kuvvetleri vs hesaplayabilirsiniz.