Somun yapısı. Sıkma Torku

[frekans50]

Hassas somunlar belirli açı ve tork ile sıkılıyor.

Dişlerin yapısı homojen olmayıp sona doğru daralıyor diyebilir miyiz? Aksi halde sıkma işlemi aniden sonlanmalı. İlk sıkma torku ile son andaki aynı olmalı? Yani en sonda niye sıkışma olsun ki? Rondela ve pul olmadığını düşünelim. Örneğin 20 defa çevirdikten sonra 21. tur sıkılaşıyor

 

[Umut]

Öyle sanıyorum vidanın gevşememesi için?

 

[Dede]

Hassas somunlar belirli açı ve tork ile sıkılıyor.

Dişlerin yapısı homojen olmayıp sona doğru daralıyor diyebilir miyiz? Aksi halde sıkma işlemi aniden sonlanmalı. İlk sıkma torku ile son andaki aynı olmalı? Yani en sonda niye sıkışma olsun ki? Rondela ve pul olmadığını düşünelim. Örneğin 20 defa çevirdikten sonra 21. tur sıkılaşıyor

Genelde kauçuklu vida yada somun diye bişey war. Adı fiberli somun yada vida imiş.
ama fiberli dedikleri benim kastettiğim değil.

Google Search

Dişlerin bir kısmına yapıştırıcı gibi lastikimsi birşey sürerler. Çoğu zaman mavi renktedir.
Dikkatli bakarsan görürsün. Civatanın gevşemesini önler.

 

[clc]

20 defa çevirdiğinizde boşluğu alıyorsunuzdur. Siz civatayı gerçekten sıkmaya başladığınızda civata ve montajlanan parçalar da esniyor. Bu deformasyon elastik olabilir, ama özellikle alüminyum a pulsuz civata sıkıldığında civata kafasının izini görürsünüz aynı böyle plastik deformasyon da olabilir. O yüzden civata belirli bir sıkılıkta olsun istiyorsanız o torkta sıkarsınız, dinlendirir tekrar torklar, istenen kadar açı döndürürsünüz. Sık sıkabildiğin kadar usulü yaparsanız civataların kafasını koparırsınız.

 

[Dede]

Birde Kontra somun diye bir olay war aynı işlev için onuda araştırabilirsiniz.

 

[mustafakabadayı]

Somunun gevşememesinden ziyade Torklu sıkmanın amacı cıvatanın,somunun yada montaj edilen 3.dişli kısmın yalamama olmamasıdır.
Demir demire montajlarda gevşeklik istenmiyorsa fiberli somun ve pul kullanmak,
Fiberli somun yoksa rondela ve pul kuklanmak uygun olur.
Pul ve rondela seçimimde cıvata kalınlığı ile uygunluk önemlidir.
Demire plastik plastiğe Demir gibi montajlarda çok fazla sıkmadan gerekirse araya lastik conta tarzı pul koymak çözüm olabilir.

 

[Diyot]

Sıktığınızda civata uzayacaktır (elastik bölge). Bu nedenle daha fazla sıkabiliyorsunuz.

 

[Diyot]

Genelde kauçuklu vida yada somun diye bişey war. Adı fiberli somun yada vida imiş.
ama fiberli dedikleri benim kastettiğim değil.

Google Search

Dişlerin bir kısmına yapıştırıcı gibi lastikimsi birşey sürerler. Çoğu zaman mavi renktedir.
Dikkatli bakarsan görürsün. Civatanın gevşemesini önler.

Bahsettiğiniz şey civata sabitleyici olabilir mi? (Loctite gibi)

Bir de sıkmalı somun var, yazdıklarınız dışında.

 

[Mikro Step]

Civatanin dis yapisini neden bir bolgede degistirsinler ki? Yapamazlar cunku;
bazi uygulamalar vardir vidayla sikistirilacak parcanin kalinligi 25mm dir, bir digeri 30mm. Vida boylari da standart olduguna gore ornek verdigim 25 ve 30mm boyda hangi kisimda daralma yapacaklar?

 

[Dede]

Bahsettiğiniz şey civata sabitleyici olabilir mi? (Loctite gibi)

Bir de sıkmalı somun var, yazdıklarınız dışında.

Bahsettiğim kesinlikle o değil.
Örnek bulursan foto atarım.

 

[Mikro Step]

Naylonlu somun. Bizde teflonlu/fiberli somun diyorlar.

 

[Mikro Step]

Hassas somunlar belirli açı ve tork ile sıkılıyor.

Dişlerin yapısı homojen olmayıp sona doğru daralıyor diyebilir miyiz? Aksi halde sıkma işlemi aniden sonlanmalı. İlk sıkma torku ile son andaki aynı olmalı? Yani en sonda niye sıkışma olsun ki? Rondela ve pul olmadığını düşünelim. Örneğin 20 defa çevirdikten sonra 21. tur sıkılaşıyor

Akilli bidikla konuyu tartistik. Aynen dedigin gibi vidanin son kisimlarindaki dis yapisi eliptik hale getiriliyormus.

Bunun uzerine ben ayni vidayi ister ince ister kalin parcalari birlestirmede kullanirim. Kalin parcalari baglayacaksam somun asla o eliptik kisma ulasamaz nasil olacak bu is dedim.

Akilli bidik da bu vidalarin en buyuk eksikligi bu dedi. Dedigin gibi kalin parcalari sikacaksan o zaman bu vida siradan vida gibi davrtanir dedi.

Bu durumda kendinden sikismali civata kullanilacaksa vida boyu secilirken ya vida boyu bu durum goz onune alinarak secilecek ya da uygulamaya ozel vida yaptirilacak anlami cikiyor.

 

[Dede]

Akilli bidikla konuyu tartistik. Aynen dedigin gibi vidanin son kisimlarindaki dis yapisi eliptik hale getiriliyormus.

Bunun uzerine ben ayni vidayi ister ince ister kalin parcalari birlestirmede kullanirim. Kalin parcalari baglayacaksam somun asla o eliptik kisma ulasamaz nasil olacak bu is dedim.

Akilli bidik da bu vidalarin en buyuk eksikligi bu dedi. Dedigin gibi kalin parcalari sikacaksan o zaman bu vida siradan vida gibi davrtanir dedi.

Bu durumda kendinden sikismali civata kullanilacaksa vida boyu secilirken ya vida boyu bu durum goz onune alinarak secilecek ya da uygulamaya ozel vida yaptirilacak anlami cikiyor.

Hiç birşeye ben bilmiyorum demiyor bu herif.
O yüzden bilmediklerinide kafadan (Pardon işlemcilerinden) sallayıveriyor çoğu zaman.
Ama salladığını farketmen her zaman mümkün olmuyor.

 

[taydin]

Evet bence değişken dişli vidanın hiçbir mantığı yok. Hiçbir standart somun girmez. Ancak bütün dişleri dökülmüş köşede tek dişi kalmış yaşlı misali somun olacak değişken dişi takip edebilsin

 

[Mikro Step]

Akilli bidikla aram iyi. Ben anlarim.

Kurdugu cumleler ve literaturden aldigi isimlerden anlasilabiliyor. her verdigi cevap ardindan onu koseye sikistiracak ikinci ve ucuncu sorunuzu hazirda tutun.

 

[Mikro Step]

Aramizdaki muhabbet sonucu su cevabi aldim. Alintiladigim metin cok uzun olmasin diye son kismi ekledim.

Ardindan bir iki google arastirmasi ardindan akilli bidigin sallamadigindan emin oldum. (Yazinin en sonunda)

“Torklu vida” ne demek?​

“Torklu vida” derken genelde iki anlam vardır:

1. Belirli bir sıkma torku ile monte edilmesi gereken standart makine vidası.
2. Kendinden kilitlemeli veya kontrollü sürtünmeli özel vida, yani gevşememesi için belli bir sürtünme direnciyle üretilmiş vida.

Her iki durumda da diş geometrisi kritik hale gelir.

---

1. Normal torkla sıkılan makine vidaları​

• Bunlarda diş yapısı boyunca aynıdır.
• Çünkü vida boyunca homojen yük dağılımı istenir.
• Ancak uç kısmı bazen “başlangıç kolaylığı” için biraz tıraşlanır (yarım diş eksik başlar).
  Özet: Diş profili sabit, ama uç kısmı giriş için hafif konik olabilir.

---

2. Tork kontrollü veya kendinden kilitlemeli vidalar​

Burada işler değişir

a) “Prevailing torque bolt” veya “locking bolt”​

• Dişlerin son kısmında hafif eliptik deformasyon olur (vidanın dişleri biraz sıkıştırılmıştır).
• Bu, somunla sıkılırken sürtünmeyi artırır → gevşemeyi önler.
• Görünüşte diş aynı gibi dursa da, mikro ölçekte farklıdır.
  Özet: Dişlerin son birkaç turunda sıkıştırılmış diş profili vardır.

b) Yapıştırıcılı (Loctite uygulanmış) torklu vidalar​

• Diş geometrisi sabittir, ama dişlerin üzerinde mavi / kırmızı polimer vardır.
• Bu madde sürtünme torkunu artırır.
  Özet: Diş yapısı değil, yüzey özelliği değişmiştir.

c) Flanşlı tork vidaları​

• Baş altı geniştir, tork dağılımı homojenleşir, ama dişler genelde aynı kalır.

---

Sonuç olarak:​

Vida tipi	Diş yapısı aynı mı?	Not
Normal torkla sıkılan makine vidası	Aynı	Uç hafif inceltilmiş olabilir
Tork kontrollü (prevailing torque) vida	Kısmen farklı	Son dişler sıkıştırılmış
Yapıştırıcılı (Loctite’li) vida	Aynı	Sadece yüzeyde madde var
Flanşlı / yük dağıtıcı vida	Aynı	Fark baş kısmında, dişte değil

https://www.stanleyengineeredfastening.com/-/media/Web/SEF/Resources/Technical-Articles/Prevailing-Torque-Fasteners_Fastener-Technology_Feb-Mar-2019.pdf

 

[Mikro Step]

Su dokuman da guzel gorunuyor.

https://www.atlascopco.com/content/dam/atlas-copco/industrial-technique/general/documents/pocketguides/9833864801_L.pdf

Tightening technique glossary - Atlas Copco

Web courses - Tightening Technique - Lesson 1

www.atlascopco.com

 

[Diyot]

Bahsettiğim kesinlikle o değil.
Örnek bulursan foto atarım.

Bahsettiğiniz şeyi anladım. Benzer yapıda olmalı, hatta sıfır otomobillerin belli akşamlarında görmek mümkün. Civata sabitleyici gibi mavi renkte.

Fiberli somunu kastetmediğinizi düşünüyorum.

 

[Diyot]

Akilli bidikla konuyu tartistik. Aynen dedigin gibi vidanin son kisimlarindaki dis yapisi eliptik hale getiriliyormus.

Bunun uzerine ben ayni vidayi ister ince ister kalin parcalari birlestirmede kullanirim. Kalin parcalari baglayacaksam somun asla o eliptik kisma ulasamaz nasil olacak bu is dedim.

Akilli bidik da bu vidalarin en buyuk eksikligi bu dedi. Dedigin gibi kalin parcalari sikacaksan o zaman bu vida siradan vida gibi davrtanir dedi.

Bu durumda kendinden sikismali civata kullanilacaksa vida boyu secilirken ya vida boyu bu durum goz onune alinarak secilecek ya da uygulamaya ozel vida yaptirilacak anlami cikiyor.

Sıkmalı somunlar da (DIN980) benzer mantıkla üretilmiş olmalı.

 

[taydin]

Eğer bir somunun kesinlikle gevşememesi gerekiyorsa, gevşerse de çok kötü şeyler olacaksa, aşağıdaki tip pimli somunlar kullanılıyor. Vidaya da uygun deliğin delinmesi gerekiyor. Ben daha önce böyle vidalar yapmıştım