DC voltaj mı AC voltaj mı daha iyi atlayıcıdır?

[taydin]

Ama burada önemli bir ayrıntıya dikkat etmemiz lazım:

Bir kere ark oluştuktan sonra, o arkın devamı başka birşey, ark yokken ilk defa arkı oluşturmak başka birşey. Mesela bir switch kapalı ve açıyoruz. DC durumda da AC durumda da orada ark oluşacak. Ama DC'de ark çok daha uzun süre ve uzun mesafeden devam edecek, AC durumunda ark kısa zamanda sönecek. Bu gerçek nedeniyle yüksek akım taşıyan switch'lerin ve kontaktörlerin DC voltaj dayanımı AC'ye göre oldukça düşük olacaktır, çünkü kontakt açılırken gene arada ark oluşacak.

Ama bizim incelediğimiz durum, daha ark falan yok ortalıkta, voltajın kendisi arkı oluşturacak. Yani voltajı sıfırdan başlatıp arttırıyoruz ve bir aşamada havanın izolasyonu çöküyor ve ark oluşuyor.

 

[Furkan KELEŞOĞLU]

Abi bir şey diycem şimdi konu cok fazla dallanacak ama , Bir yerde okumuştum aslında biz hiç bir şeye dokunmuyormuşuz bizle dokunacağımız cismin arasında belli bir boşluk kalıyormuş tabi bu cok cok küçük.(atomik seviyede bir boşluk kalacaktır. ) burada da ise 3.5µm deniliyor yani bu bana göre kısa devre gibi bir şey aslında burda daha iyi bir atlama iletkenlik sağlaması gerekiyorken nasıl oluyorda daha fazla gerekiyor anlamadım.


Oksijenin az olduğu ve soğuk olduğu bir yerde ateş yakmak gibi. ateşi zor yakarsın ama yaktıktan sonrada uygun şartlar altında devam ettirebilirsin. büyük bir enerji harcamadan. Bugün teorilerin ardı arkası kesilmiyor

 

[taydin]

3.5 µm kısa devre olur mu? 0.0035 mm, yani kaliteli bir mikrometre (Mitutoyo mesela) ile az çok ölçülebilecek bir mesafedir. Kontrollü bir test yapılabilir.

 

[taydin]

Eğer senin dediğin gibi havanın dayanımı 30 kV/cm ise, o zaman benim megger ile yaptığım test mantık yapıyor. 3 kV/mm, ben de aşağı yukarı 1 - 2 mm arasındaki bir mesafede iki pin header kullandım ve 5 kV verdim ve ark oluştu. 3 mm gibi yapınca ark oluşmamıştı.

 

[Furkan KELEŞOĞLU]

3.5 µm kısa devre olur mu? 0.0035 mm, yani kaliteli bir mikrometre (Mitutoyo mesela) ile az çok ölçülebilecek bir mesafedir. Kontrollü bir test yapılabilir.

Abi hiç okadar ince uğraşmadığım için bir an kısa devre gibi geldi ama sonra torna atolyesinde ki şu mikro metre geldi aklıma gerçi sprint layaout da bile bu hassaslıkta yol cizilebildiğine göre kısa devre olma şansı yoktur.

 

[tsahin]

Yüksek AC gerilim ile çalışan elektrik tesisatı ekipmanlarını gözönüne getirecek olursam kilovoltlara gelince boyutlar çok büyük oluyor.
Bir hafta önce elektrikçi'de HV prob görmüştüm 15 kV ve uzunluğu kol gibi birşeydi.
Eğer 30 kV/santim kuralına göre düşünsek bu probun 1 cm boyunda olması yeter de artardı bile!

 

[tsahin]

Yani ben de AC daha kolay ark yapar diye tahmin ediyorum ama konunun teorik boyutu beni aşıyor.

 

[Furkan KELEŞOĞLU]

30Kv/cm Ark atma için söylenmiş. Senin probun ark attırak mı ölçüyor High Voltage yi ?

 

[tsahin]

30 kV 1 samtim atıyorsa 1 cm lik prob 15 kV a dayanır, onu diyorum. HV prob aşağıdaki gibi

 

[Furkan KELEŞOĞLU]

Acaba Ben mi anlıyamıyorum ? Biz iki iletken arasında ark sıyrayışı için 1 cm başına 30kV lazım diyoruz. Prob direk iletkene değiyor zaten bir boşluk kalmıyor ki arada. Bundan sonraki tamamen probun iletken kısmının capıyla alakalı ölçülecek voltajı kaldırabilmeli.

 

[tsahin]

Resimden net anlaşılmıyor herhalde o probun boyu yarım metre.
15 kV sadece 5 mm atlayabiliyorsa, yarım metre proba ne gerek var?
Ama belli ki çok daha uzun atlayacak 15 kV o yüzden o probu tutan eli ölçülen yerden yarım metre beride tutmuşlar.

 

[Furkan KELEŞOĞLU]

Ya bu arkın Durgun Manyetik alan ile Değişken manyetik alan ilede ilgisi var. AC de değişken bir manyetik alan oluşuyor . DC de ise durgun bir manyetik oluşuyor. bunun enn güzel örneği civi üzerine sardığımız iletkenin manyetik alan yaratıp. yönünün DC verildiği sürece hep sabit kalıp değişmemesi gibi. Demek ki havada iyonize atomlarının oluşturulabilmesi için atomları kıpraştırmak gerekiyorsa bunu en iyi değişken bir manyetik alan sağlıyacaktır.

 

[taydin]

Ama belli ki çok daha uzun atlayacak 15 kV o yüzden o probu tutan eli ölçülen yerden yarım metre beride tutmuşlar.

Orada çok büyük bir güvenlik marjı da var tabi. Örneğin hava rutubetli olabilir, çok sıcak olabilir. Probun üzeri aşırı tozludur ve rutubet yapışmıştır. O yüzden belki 10 misli güvenlik marjı konmuş olabilir. Ama AC için herşeyin daha büyük olmasına ben de katılıyorum. Benim izolasyon ölçümü yapıp da 5 kV DC ile delemediğim 0.25 mm² kesitli, çok damarlı tel için üreticisinin yazdığı voltaj dayanımı 250 V. Bu muhtemelen AC'yi de hesaba katarak verilmiş bir rakam.

 

[taydin]

Benim şöyle bir teorim var Megger ile yaptığım denemelerde, voltaj arttıkça izolasyon direncinin arttığını gözlemledim. Mesela aynı yalıtkanı 500V, 1000V, 2500V ile ölç, ölçülen izolasyon direnci giderek artıyor. Bununla ilgili megger'in kullanım kılavuzunda da diyor, voltaj arttıkça elektronlar kutuplara doğru çekilir ve direnç artar diye.

Şimdi, yalıtkanın delinip ark oluşması için serbest elektron olması lazım. Elektronların hepsi kenara kaçtıysa nasıl deleceksin onu? Zor. Ama AC durumunda elektronlar kaçamıyorlar bir sağa bir sola derken avare gibi ortalıklarda bir yerde geziniyorlar. İşte bu homojen serbest elektron dağılımı nedeniyle belki de AC in işi daha kolay.

 

[taydin]

Neyse iyi beyin fırtınası oldu Konu ile ilgili kolay bulunabilir bir bilgi yok internette. Veya en azından ben bulamadım yarım saatlik bir aramada. Ama şu DC güç kaynağını yapalım inşallah da ispatını da yapmış olalım. Bu güç kaynağında 3300VDC, 2400VAC olacak elimizde. Ama ben bütün komponentleri bol marjlı seçiyorum. Trafo da 800VAC ama onu 1000VAC yapsak da havaya uçmayacaktır. Yani biraz "overclock" yapsak 4200 VDC, 3000 VAC alabiliriz

 

[Furkan KELEŞOĞLU]

Plazmanın Elde Edilmesi
Kütlesi ve hacmi olan her şey maddedir ve maddelerin yapı taşı atom olarak adlandırılır. Atomlar ise, merkeze konumlanmış, proton ve nötronlardan oluşan çekirdek, çekirdek etrafındaki yörüngelerde ve kendi etrafında dönebilen negatif yüklü elektronlardan oluşur. Her bir madde katı, sıvı, gaz ve plazma halde bulunabilir. Maddelere termal, kimyasal, nükleer, elektrik gibi enerji vermek sureti ile faz değiştirilebilir.

Plazma faza geçebilmek için verilen enerji gaz fazdaki atomlardan elektron kopararak ortamda pozitif iyon ve negatif elektron konsantrasyonunu arttırır. Konsantrasyonda bulunan serbest elektronlar sayesinde yalıtkan durumdaki gaz fazı, plazma faza geçtiğinde bazen gümüş ve bakırdan daha iyi bir iletken olurlar.

Plazma oluşturma için en çok tercih edilen yöntemler;

• Mikrodalga deşarj (300 MHz≤f≤300 GHz)
• Elektrik Arkı
• Radyofrekans Deşarjı (450 kHz-3.0 MHz; 13.56 MHz)
• Boşluklu Katot Deşarjı
• DC Deşarj
• Dielektrik Bariyer Deşarj
• Korona Deşarj

• Elektron Işını
• Plazma Torç
• Alternatif Akım

 

[Furkan KELEŞOĞLU]

Plazma çok sık olarak gazlar ile karıştırılsa da temelde birbirlerinden farklıdır:

• Gazlar elektriği iletmez iken Plazma iyi bir elektriksel iletkendir.
• Gazlar nötral parçacıklardan oluşur. Bu nedenle elektrik ve manyetik alanlarla etkileşmez. Plazma ise elektrik ve manyetik alanlarla etkileşir.
• Plazma içindeki herhangi bir yayılma elektromanyetik dalga hızında gerçekleşirken, bu yayılım gaz içinde ses hızında gerçekleşir.
• Plazma halinde kimyasal reaksiyonlar, gaz halinden daha büyük hızlarda gerçekleşir.
• Plazma içinde yüklü parçacıklar arasındaki Coulomb çekim kuvvetleri çok uzak mesafelerde bile etkilidir. Bu nedenle plazma içindeki her parçacık, etrafındaki tüm parçacıklarla sürekli etkileşim halindedir. Gaz halinde parçacıklar arasındaki Coulomb etkileşimi ancak iki parçacık yarıçapı toplamı uzaklığında gerçekleşir. Bu uzaklıklar dışında parçacık etkileşmesi yok sayılır.
• Gazların boş olan her şeyi doldurma özelliğine karşılık, plazmalarda bir toplaşma eğilimi vardır.
• Plazma elektromanyetik dalgalarla etkileştiği gibi, kendisi de elektromanyetik alan oluşturur.

Plazma, kısmen ve/veya tamamen iyonize hale gelen gazların, elektronların, uyarlanmış atomların, radikallerin vb. oluşturmuş olduğu yüklü ve nötr parçacık konsantrasyonudur. Doğal plazma, yapay oluşturulmuş plazma, uzay ve astrofizik plazmaları sıcak plazma, soğuk plazma şeklinde sınıflandırmak mümkündür. Evrenin %96’sından fazlası plazma halindedir. Güneş, yıldızlar, yıldırımlar, yıldızlar ile gezegenler arası ortam, gezegenlerin atmosferlerinin dış katmanları plazma halindedir. Doğal plazmalar; Güneş, yıldırım, uzay ve astronomik plazma, kutup ışıklarıdır. Sanayide çeşitli yollarla elde edilmiş floresan, plazma topu, plazma televizyonları vs. ise yapay plazma olarak adlandırılmaktadır. Ayrıca düşük sıcaklıklı, orta sıcaklıklı ve yüksek sıcaklıklı plazmalar mevcuttur.

 

[Sercan]

O zaman ben de Plazma ile ilgili Şubat 2007 yılında PCNet dergisinde yazdığım yazıyı paylaşayım.