Audio dosya formatı ses kalitesini etkiler mi?

[taydin]

Audio dosya formatları genel anlamda üç kategoriye ayrılır:

1) Kayıplı sıkıştırma yöntemi ile boyut küçültülen formatlar. Bunlara örnek olarak mp3 ve AAC formatları verilebilir.

2) Kayıpsız sıkıştırma yöntemi ile boyut küçültülen formatlar. Bunun da en bilinen örneği FLAC formatıdır.

3) Sıkıştırılmamış formatlar. Bunlar için de WAV, AIFF formatları örnek verilebilir.

Bunların dışında bir de odyofil güruhu tarafından tercih edilen ve SACD disklerde kullanılan DSD formatı vardır. Burada ses bilgisi delta modülasyon ile saklanır. Bunu da esasında sıkıştırılmamış bir format olarak kabul edebiliriz, ama DSD çalıcılarda bazan özel 1 bitlik DAC'lar kullanılıyor, o yüzden bunu ayrı olarak incelemek daha iyi olabilir.

 

[taydin]

Bu dosya formatları, sakladıkları ses kalitesine nasıl bir etki yapar? Tabiki burada hemen kayıplı sıkıştırma yöntemi kullanan formatlarda belli bir kalite kaybı olacağını söyleyebiliriz. Bu kalite kaybı, duruma göre ya duyulabilir seviyede olabilir, veya duyulamayıp sadece audio analizör ile ölçülebilir seviyede olabilir.

Ama kayıpsız sıkıştırmalı formatlar ve sıkıştırılmamış format arasında bir fark olabilir mi? İşte bunu görmek için bütün kategorilerden örnek dosyalar hazırlayıp deney yapalım:

İçinde -3 dBFS, 1 kHz olan ve 44.1 kHz, 16 bit örneklemelı aşağıdaki dosyaları hazırlayalım:

1) mp3
2) AAC
3) FLAC
4) WAV
5) AIFF
6) DSD256

Sonra da bu dosyaları, optik (TOSLINK) çıkışı olan bir ses kartında çalalım. Ses kartının çıkışını da audio analizöre bağlayıp THD+N analizi yapalım.

Sizce nasıl bir sonuç çıkacak? Hangi formatta THD+N en düşük olur?

 

[Gokrtl]

Benim iyiden kötüye tahmini sıralamam şu şekilde;

1) WAW
2) AIFF
3) DSD256
4) FLAC
5) MP3
6) ACC

 

[Sercan]

Bu formatlar iyi hoş da müzik için şöyle bir gerçek var; MP3 dışındakileri yeterli sayıda SD karta atıp arabada dinleyemezsin. Benim araba için durum böyleyse diğerleri için daha iyi olduğunu düşünmüyorum. Belki 190 kbps de yeterlidir ama müziklerimi 320 kbps kalitede MP3 olarak saklıyorum. Zaten bu işin anahtarı kalite analizi yapmadan, duyduğundan mutlu olmak. Düşünsene sen mutlu hissediyorsun ama test sonuçları 320 ile 190 arasında duyulabilir bir fark yok diyor ya da sen 190 yeterli 320 gereksiz diyorsun sonuçlar sağır mısın diyor.

Bir de günümüzde Spotify, iTunes, Youtube Müzik filan varken kimsenin benim gibi (arşivim fena sayılmaz) müzik bile sakladığını düşünmüyorum. Onların da yayın standartları belli. Daha da fazlasını isteyen zaten konsere gider.

Forumda o bunu döver şeklinde ses olayı sürekli konuşuluyor. Bu konunun bilmediğim/anlayamadığım bir faydası mı var?

 

[ckocagil]

Sizce nasıl bir sonuç çıkacak? Hangi formatta THD+N en düşük olur?

Opus

 

[taydin]

Bu formatlar iyi hoş da müzik için şöyle bir gerçek var; MP3 dışındakileri yeterli sayıda SD karta atıp arabada dinleyemezsin. Benim araba için durum böyleyse diğerleri için daha iyi olduğunu düşünmüyorum. Belki 190 kbps de yeterlidir ama müziklerimi 320 kbps kalitede MP3 olarak saklıyorum. Zaten bu işin anahtarı kalite analizi yapmadan, duyduğundan mutlu olmak. Düşünsene sen mutlu hissediyorsun ama test sonuçları 320 ile 190 arasında duyulabilir bir fark yok diyor ya da sen 190 yeterli 320 gereksiz diyorsun sonuçlar sağır mısın diyor.

Bir de günümüzde Spotify, iTunes, Youtube Müzik filan varken kimsenin benim gibi (arşivim fena sayılmaz) müzik bile sakladığını düşünmüyorum. Onların da yayın standartları belli. Daha da fazlasını isteyen zaten konsere gider.

Forumda o bunu döver şeklinde ses olayı sürekli konuşuluyor. Bu konunun bilmediğim/anlayamadığım bir faydası mı var?

Zaten bu deneyi yapmaktaki amacım da bazı yanlış varsayımları ortaya koymak

 

[taydin]

Önce mp3 ile başlayalım. 1 kHz, -3 dBFS lik sinüs dalgayı 44.1 kHz, 16 bit olarak örnekliyoruz. Sonra da bunu 320 kbps CBR mp3 olarak kaydediyoruz. Çıkan sonuç:

 

[taydin]

Karşılaştırma amaçlı olarak, aynı tonu en üst seviye kalitede mp3 VBR olarak kaydedelim. Beklendiği üzere kalitede biraz azalma var. En üst seviyede mp3 VBR, kabaca 224 kbps mp3 CBR ye karşılık geliyor.

 

[taydin]

192 kbps AAC olarak kaydedersek, kalite kabaca 320 kbps mp3 ile aynı.

 

[taydin]

Şimdi de aynı tonu WAV dosyası olarak kaydedip çalalım. Sıkıştırılmış formatlara göre kalite 10 kat gibi artıyor.

 

[taydin]

Şimdi aynı tone FLAC olarak kaydedip çalalım.

Evet, görüldüğü gibi WAV ile FLAC'ın kalitesi arasında ZERRE KADAR FARK YOK. Zaten beklenen de budur. FLAC, ses örneklerini kayıpsız bir şekilde sıkıştırır. Çalmadan önce de sıkıştırılmış ses örnekleri açılır ve çalınır.

 

[taydin]

Şimdi aynı tonu AIFF olarak kaydedip çalalım. Ve gene görüldüğü üzere, alınan sonuç WAV ile tıpatıp aynı.

 

[Sercan]

192 kbps AAC olarak kaydedersek, kalite kabaca 320 kbps mp3 ile aynı.

5944 eklentisine bak

Ben dedim sonuçlar aynı çıkar bütün keyif algıma limon sıkılır. İyi adam hoş adam da biraz ayakları kokuyor diye bir atasözü akla gelir bu halde.

 

[Sercan]

Ben dedim sonuçlar aynı çıkar bütün keyif algıma limon sıkılır. İyi adam hoş adam da biraz ayakları kokuyor diye bir atasözü akla gelir bu halde.

Düzeltme: Bu 192kbps AAC formatıymış MP3 sandım...

 

[Endorfin35+]

Distorsiyonlar toplanarak mı gider?

Şöyleki atıyorum kayıt taki thd 1
Anfideki 2
Hoparlordeki 4 Olsun

Duyduğumuz sesteki thd 1+2+4=7 midir?
Yoksa 4 mü?
Yada daha karmaşık bir durum mu var...

 

[taydin]

Biraz önce DSD ile de denedim. Ama benim ses kartı DSD çalarken optik çıkıştan çıkış vermiyor . Dediğim gibi DSD çalarken ayrı 1 bitlik DAC kullanılıyor ve bunun çıkışı da sadece analog olabiliyor.

Neyse, balansı olarak analog çıkışları bağladım audio analizöre. Test tonunu çalınca berbat distorsiyonlu çıktı. Burada bir sorun var onu çözmem lazım önce.

Ama bu konuda tahminimi söyleyeyim. DSD çıkışı analog olarak alsak bile çok düşük bir distorsiyon vermesini bekliyorum, çünkü DSD sinyali oluşturulurken hem örnekleme hızı hem de bit sayısı artırılıyor. Bit sayısı en az 20 bit oluyor, örnekleme frekansı da DSD64 için 2.8 MHz, DSD128 için 5.6 MHz, DSD256 için de 11.2 MHz oluyor.

 

[taydin]

Distorsiyonlar toplanarak mı gider?

Şöyleki atıyorum kayıt taki thd 1
Anfideki 2
Hoparlordeki 4 Olsun

Duyduğumuz sesteki thd 1+2+4=7 midir?
Yoksa 4 mü?
Yada daha karmaşık bir durum mu var...

Tam olarak toplamına mı eşit olur ondan emin değilim. Ama her distorsiyonlu devre, içinden geçen sinyali daha da fazla bozar. Bunun tek istisnası, öyle iki devre olacak ki, birisinin yarattığı bozulma diğerinin bozulmasının tam tersi. Bu durumda iki bozulma birbirini iptal eder. Ama böyle bir örnek aklıma gelmiyor. Pratikte her distorsiyonlu devre sinyali daha fazla bozar.

 

[taydin]

Tamam DSD ile ilgili sorunu hallettim. PCM (WAV) ile DSD256 yı karşılaştıralım. Daha önce WAV için optik çıkışı kullanmıştım. Şimdi her ikisi için balanslı analog çıkışı kullanıyorum. NOT: Buradaki distorsiyon ölçümlerinde A weighting yapılmamış durumda, o yüzden sadece karşılaştırmalı olarak bir anlamları var. Piyasadaki tüm ürünlerde A weighting yapılmış distorsiyon değerleri verilir ve daha iyi çıkar.

WAV dosyası

DSD256 dosyası

Evet görüldüğü gibi DSD256, PCM'e göre daha kötü sonuç veriyor Tabi aradaki fark hiçbir insan kulağının algılayamayacağı farktır, ama PCM daha iyi. Tabi burada şunu değerlendirmek lazım: Benim ses kartı için mi durum böyle, yoksa genel olarak mı böyle, ondan emin değilim.

 

[taydin]

Şöyle birşey farkettim: THD+N ölçerken ölçüm bant genişliğini normalde varsayılan değer olan 90 kHz de tutuyorum. Ama şimdi distorsiyon bileşenlerinin hangi frekans bölgelerinde olduğunu anlamak için bant genişliğini 22 kHz yaptım. Eğer böyle yaparsam, DSD256, PCM'e göre biraz daha iyi oluyor. Demekki DSD256, 22 kHz ve ötesinde distorsiyon bileşenleri katıyor, ki bu da mantıklı. DSD256 aktif iken hem saat frekansları hem de örnekleme frekansları çok daha yüksek. O yüzden muhtemelen daha fazla parazit oluyor çıkışta.

 

[taydin]

Yani burada şöyle bir özet geçebiliriz:

Evde bilgisayarda müzik kolleksiyonunu muhafaza etmek için en uygun format FLAC. Hem daha az yer kaplıyor hem de WAV ile aynı kaliteyi veriyor. Eğer portatif bir müzik kolleksiyonu gerekiyor ve yer de az ise, 320 kbps mp3 iyi bir format. Çok daha az yer kaplıyor ve yarattığı distorsiyon birçok insanın duyabileceği değerin çok altında.