Bu düşünce yanlış. Esnafın suçu yok. İşin aslı farklı. Bilinçli olarak seçime kadar döviz kurunu düşük göstermek için düşük kur açıklanıyor (aynı politika faizinde olduğu gibi). Olur mu öyle şey diyeceksiniz biliyorum, serbest piyasa şartlarında olmaması lazım. Ama gerçek bu. Aşağıda, detaylı olarak kanıtlarıyla anlatacağım:
Önce kısa bir bilgi ve kanıt:
Mevcut durumda siz doviz.com sitesinde yanlış yere bakıyorsunuz (TL ödeyecekseniz, alış değil satış kuruna bakmalısınız. Ayrıca şu anda TCMB değil Kapalıçarşı kuruna bakmalısınız). Ancak bu da sizin hatanız değil. Detaylar aşağıda.
Burada referans aldığınız doviz.com sitesinden bir görsel var:
23543 eklentisine bak
Gördüğünüz gibi USD döviz kuru 19.4597 iken Kapalıçarşı kuru
aynı sitede 20.40. Şu anda TCMB kurundan kimse döviz alamıyor. Yoksa zaten Kapalıçarşı kuru o seviyede olamazdı. Bu yüzden piyasada Kapalıçarşı kuru geçerli (olur mu öyle şey demeyin, devamını okuyun, maalesef öyle). İthalatçının da dövizle ödemesi için gerçek döviz kuruyla satması lazım. Bu da doğal olarak esnafın kuruna yansıyor.
Bunu kanıtlamak için yine örnek verdiğiniz
doviz.com sitesinden bir başka görsele bakalım (döviz satış kurlarına dikkat ediniz):
23544 eklentisine bak
Gördüğünüz gibi
TCMB kuru, yukarıdaki USD kuru ve ve bankaların alış kuru 19.40 civarındayken,
gerçek piyasa kuru yani TL verip döviz almak isteseniz uygulanacak kur
Kapalıçarşıda 20.40,
bankalarda 21.00 civarında. O yüzden ticari piyasa Kapalıçarşı kurunu dikkate almak zorunda kalıyor.
Normal serbest piyasa ekonomisinde böyle birşey olmaz diyeceksiniz. Bankalar saçmalamış diyeceksiniz. Haklısınız, ancak burada suçlu esnaf olmadığı gibi bankalar da değil. Bizzat TCMB ve BDDK bankalara diğer yaptırımları yeterli olmayınca alış satış kurunuz arasında yüksek makas istiyorum (müşterinizi kazıklayın) diye talimat verdi. Ayrıca BDDK döviz satışında sermaye yeterlik rasyolarını (%20'den %5'e) azalttı. Bankalar da yüksek kurdan satıp, düşük kurdan alacak şekilde talimata uydular.
Bakın burada hikayenin bir kısmı ve ekonomistlerin o dönemdeki uyarıları var:
14 Mayıs seçimleri yaklaşırken döviz piyasasında dikkat çeken gelişmeler yaşanıyor. Yüksek cari açık ve yetersiz yabancı sermaye girişleri nedeniyle rezervi giderek azalan Merkez Bankası (TCMB), döviz talebini kısmaya dönük önlemleri artırırken, döviz kurlarında makas hızla açılıyor. TCMB’nin...
sigortagundem.com
Merkez Bankası'nın %8.5 olan politika faizinin aksine KKM'de tavan faizin kaldırılması ile birlikte lira mevduat faizinde 20 senenin zirvesi görüldü. Kur tarafında, Kapalı Çarşı ve bankalar arasındaki döviz fiyatları arasında 40-50 kuruşa varan farklar var.
www.tv5.com.tr
Merkez Bankası (TCMB) bankalarda döviz talebini azaltacak şekilde döviz ve altın işlemlerinde alım satım fiyatı arasındaki farkın (spread) açılmasını istedi.
www.sozcu.com.tr
Yukarıdaki bilgilerden de anlaşılacağı üzere, sonuç olarak işin özeti şu:
- Hükümet ve TCMB aylardır döviz kurunu seçime kadar düşük tutmak için olmadık yollara başvuruyor.
- Önce döviz tevdiat hesapları için ayrılan karşılık oranlarını arttırdılar.
- Ardından döviz alışına yüksek vergi getirdiler. Kayıt zorunluluğu getirdiler.
- Arka kapıdan kamu bankalarına merkez bankası rezervledinden transfer ederek piyasaya ucuz döviz sattırdılar.
- Bu sebeple döviz rezervleri hızla eridi. SWAP ile yurtdışından borçlanıp operasyona devam ettiler. Rezervler negatife düştü. Tarihi diplere indi.
- Bunlar da faiz ve kuru tutmaya yeterli olmayınca yukarıda anlattığım şekilde bankalararası piyasayı saf dışı bırakıp (bankalara açıklanan kurdan dözviz satmayarak) Kapalıçarşı'da altın satmaya ve oradan döviz almaya ve piyasaya döviz sattırmaya başladılar. (aşağıdaki linkte haberini göreceksiniz). (Not: Altın rezervi Son 6 haftada 72.3 ton azaldı.)
Döviz iÅlemleri ile ilgili sıkı kurallar ve arz sorunları KapalıçarÅıâyı yeniden döviz iÅlemlerinde operasyon merkezi haline getirdi. Döviz ihtiyacını KapalıçarÅıâdan karÅılayan kurumlara Merkez Bankası da katıldı. Banka âtekerlekli demir sandıklarlaâ her gün ÃarÅıâdan...
www.odatv4.com
Dolayısıyla esnafın site kurması vb bir durum filan yok. Serbest piyasa askıya alındı. Gerçek döviz kuru maalesef Kapalıçarşı kuru. Hatta çoğu esnafın oaradan da alma şansı olmadığı için bankalardan daha yüksek fiyata döviz alıp, TL ihtiyacı anında aşırı ucuz kurdan bozdurmak zorunda kalıyorlar. Tabi birileri de fahiş kazançlar elde ediyor.
Problem gerçekten büyük, ancak kızmanız gereken esnaf değil.
diye düşünmeye başladım.
