Temel OPAMP devreleri 2 (eviren yükselteç, inverting amplifier)

[malazgirt]

İnceleyeceğimiz ikinci temel opamp devresi, eviren yükselteç (inverting amplifier). Kurduğumuz devre aşağıdaki gibi:

Eviren yükseltecin kazancı aşağıdaki formülle ifade edilir:

[math]G = \frac{R_2}{R_1}[/math]
Bizim devre R₂ = 2 * R₁ şeklinde kurulduğu için kazanç 2 olacaktır. Kazancı özellikle 2 seçtik ki, daha önce incelediğimiz evirmeyen yükselteç ile aynı olsun ve böylece daha iyi karşılaştırma yapabilelim. Devreyi kurduktan sonra gene girişe 1kHz, 2 Vpp bir sinüs sinyali uyguluyoruz ve çıkışa bakıyoruz:

Giriş ve çıkış arasındaki kazanç ilişkisi, formülün öngördüğü gibidir. Çıkıştaki sinyalin genliği girişteki sinyalin genliğinin iki katı. Eviren yükselteç olması nedeniyle de, giriş ve çıkış sinyali arasında 180 derecelik bir faz farkı var. Bir de dikkatli bakılınca çıkış sinyalinin belli yerlerinde küçük bozulmalar meydana gelmiş. LM741 in bazı genlik değerlerinde sergilediği bu lineer olmayan davranış, farklı genlik değerlerinde değişen distorsiyona sebep veren etken olarak karşımıza çıkıyor.

 

[malazgirt]

Şimdi giriş gerilimini 12 Vpp yapıp nasıl bir çıktı aldığımızı görelim:

Aynen evirmeyen yükselteç'te olduğu gibi, 12V verdiğimizde çıkış sinyalinin bozulduğunu görüyoruz. Ve aynı şekilde, verebileceğimiz en yüksel giriş genliğinin 10.6V civarında olduğunu görüyoruz.

 

[malazgirt]

Çift besleme ve tek besleme voltajı ile ilgili olarak, evirmeyen yükselteç için koyduğumuz kuralların aynısı, eviren yükselteç için de aynen geçerli. Eğer hep pozitifte kalan bir giriş sinyalimiz varsa, sadece pozitif besleme kullanarak devreyi kurabiliriz. Esasında, hep negatifte kalan giriş sinyalimiz varsa, sadece negatif beslemeyi de kullanabiliriz, ama elektronikte genel olarak kabul görmüş olan uygulama, devrelerin pozitif voltajlarla çalıştırılmasıdır. Belki de kuralı daha genel ifade edebiliriz: Eğer giriş sinyalinin polaritesi değişmiyorsa (hep pozitif veya hep negatif ise), tek besleme ile devre kullanılabilir.