Multimetre ile Mosfet Kontrolü

[taydin]

Yamyam hocaya da sordum geçen hafta KK de . Bana ibreli ölçü aleti tavsiye etti ama konuyu açmadı.

Onda yüksek voltaj veren ibreli alet vardır kesin

 

[Gokrtl]

Onda yüksek voltaj veren ibreli alet vardır kesin

Onun bizzat kendisi yüksek voltaj.

 

[Mikro Step]

 

[Mikro Step]

Mosfetin tam iletime gecip avometrenin dudugu otturmesi olayi avometrenin diyod modunda verdigi voltaj seviyesi ile ilgili degil.

Mosfeti elimizle minciklarken o anki vucudumuzdaki statik elektrigin enerjisi gate source kapasitesini dolduracak kadar yuksekse mos dudugu otturecek kadar iletime gecebiliyor. Testte Drain, Gate ile birlikte kisa devre iken, Source ile arasindaki diyod olcumunde acik devreden kurtuluyor olmasi mosun saglamligini anlamak icin yeterli.

 

[Mikro Step]

Gelin bir hesap yapalim.

Kurgulayacagim senaryoda videoda yaptigim deneyden farkli olarak Sourcer bacaginin toprakla baglantili oldugunu varsayacagim.

Vucudumuzun dunyaya gore 10pf kapasitesi oldugunu varsayalim. Vucudumuz statik elektrikle 10V yuklu olsun.Bu sartlarda MOSUN gate bacagina dokunalim.

Sorumuz bu statik elektrik Gate Source arasindaki kapasiteyi kac volta yukseltir.

10pf kapasitor 10kv'a dolmus ise bu kapasitor 10 *10000 = 100000 pC yuk biriktirmis demektir. Yani 100nC (Nano Coulomb)

Mosun Gate bacagina dokundugumuzda 5nF + 10pF paralel baglanmis olur. Yani esdeger kapasitor 5010pF Yani 5.010 nF

Q yukumuz belli. O halde V=Q/C den V=100/5.010=19.96V

Bu seviyede bir Gate Source voltaji mosu tamamen iletime sokar da hatta Gate Source arasini bozabilirde.

Kurdugumuz senaryoda Source bacagini topraga baglamistik. Boyle yapmak yerine videodaki gibi MOSu elimizle minciklarken parmagimiz o anda gate'e dokunsa, avometrenin probu Source bacagina dokunsa bu kez avometrenin diger probunun ropraga gore kapaitesi ile bir seri kapasitor devresi kurup ayni hesabi yapmak gerekir.

Neticede MOS drain Source arasinda yapilan diyod olcumunde MOS dudugu otecek kadar iletim gerceklesiyorsa bu olcu aletinin diyod olcummodunda verdigi voltaj yuksekliginden degil MOSun statik elektrikle yuklenmesi kaynaklidir.

Ote yandan, Moslar ne kadar yuksek volyaj ve akimli olurlarsa olsunlar threshold degerleri 2...4 v civarindadir. Dolayisi le Gate Source bacaklari arasindaki voltaj bu degerlere ulastiginda MOS akim akitmaya baslar. Bu akim da diyod olcum modunda olcu aleti tarafindan gozlenebilir.

Yani olcu aletimizin MOSlar 12v ile suruluyor o halde diyod olcumunde de 12v verebilmeli dusuncesi yanlis olur. Muhtemelen 3..4V gerilim uygulayan olcu alaetleri ile yaptigim denet tekrarlanabilir.

 

[taydin]

Üreticinin verdiği gate eşik değeri 2 - 4V arasında ise, en kötü durum olan 4V u esas almamız lazım. Birçok multimetre de diyot ölçüm modunda 4V veremediğine göre, multimetre ile kesin olarak MOSFET'i iletime sokabileceğimizi varsayamayız.

Statik elektrik ile MOSFET'in iletime sokulacağı da garanti değil. Birçok faktör var. Vücut toprak ile ne kadar iyi temaslı? Source toprak ile ne kadar iyi temaslı? Gate kapasitesi nedir? Benim burada yaptığım denemelerde parmak ile dokunarak MOSFET'i iletime sokamadım. Ama eminim bir devre yapsam ve yanlışlıkla gate'i boşta bıraksam, dokunduğumda iletime geçer

 

[Mikro Step]

Vucudunda yeterince yuk birikmisse tabiki bu yukleri gate bacagina enjekte edebilirsin. Sourcun Dunya GNDsinde olmasi isleri cok kolaylastirir fakat bu sart degil. Toprakla alasi olmayan nesenelere parmagimizi yaklastirdigimizda nasil yuk atlayinca carpilabiliyorsak ayni durum MOS'un gate'ine parmagimizi yaklastirdigimizda da gecerli olacaktir.

Avometre ile Bir mos nasil iletime sokulup avometrenin dudugu otecek kadar iletime gecirilir bir deney daha yapacagim.

Bir onceki deneyde MOSlarla ilgili cok temel hesabi goz ardi ettik. Drain Ve Gate bir birine bagli iken avometre ile test metodunda MOS asla tam iletime gecemez. Cunku olcecegimiz deger esik degerin ta kendisi olacaktir.

Yeni videom Bir mosu avometre ile nasil test edip dudugu ottururuz konulu ve hemen asagida.

Kullandigim N kanal MOS IRFS7537 ve esik voltaji 2.1 - 3.7v araliginda.

 

[Mikro Step]

Yunlu hali uzerinde kuru bir corap yada terlikle yururseniz ayni deneyi piezo cakmaksiz da yapabilirsiniz.

 

[birisim]

Multimetrenin diyot modu dahil giriş empedansı var, elden statık elektrıkle mosfet açılırsa bile gate kapasıtorü multımetre empedans üzerinden multımetre çıkış gerilimine kadar deşarj olmalı. 10k (atıyorum) empedans varsa 5*10^-9 * 10^5, tau değeri millisaniyeden daha az.
Yani bir kere dokununca vücut statik elektriğin etkisi oratadan kaybolmalı.

 

[Mikro Step]

Neden bahsettiginiz anlasilmiyor. (Ozellikle de hangi videodan bahsediyorsunuz)

MOSun acilmasi ile iletime mi yoksa kesime mi gittigini kasdediyorsunuz?

Normalde acilma ile kesime gitmesi oldugu anlasilir fakat aciklamanizla uyumlu olmasi acisindan tam tersini iletime gectigini varsayip cevap vereyim.

Statik elektrik nedeniyle yukler gate ile source arasindaki kapasitede biriktigi icin ile MOS iletime geciyor.

Iletim durumunu gozlemek icin avometre problarini Drain Souce bacaklarina dokunduruyoruz. Bu durumda gate artik bosta kaldigindan artik avometrenin empedansinin gate sarjini bosaltma gibi bir islevi olamiyor.

Gate'de biriken yukun bosalma suresini hesapladiginiz baginti ancak probun gate source arasina dokundurulmasi durumunda gecerli.

 

[birisim]

Konu başlığıyla ilgili bahsediyorum.
MOSFET'i doğru şekilde test edilmesi için Vgs uygulayarak (multimetre 1) Rds ölçülmeli (multimetre 2).
Tahminim, konu başlığında bu yöntem kullanılmış.

Yok, gate'e el dokundurarak test yapılıyorsa (doğru yöntem olmadığını düşünüyorum), ortaya diğer değişkenler çıkar:
- ilk testteki potansiyel farkın değeri
- sonrakı testlerde (ilk deşarjdan sonra) potansiyel farkların oluşmasında etkili olan kaynaklar
- deşarj sırasında Miller effektin Vgs üzerindeki etkisi
- el boştayken anten etkisiyle 50 Hz ve s frekanslarda çeşitli kaynaklardan oluşan AC Vgs

 

[Under Ground]

Konu başlığıyla ilgili bahsediyorum.
MOSFET'i doğru şekilde test edilmesi için Vgs uygulayarak (multimetre 1) Rds ölçülmeli (multimetre 2).
Tahminim, konu başlığında bu yöntem kullanılmış.

Yok, gate'e el dokundurarak test yapılıyorsa (doğru yöntem olmadığını düşünüyorum), ortaya diğer değişkenler çıkar:
- ilk testteki potansiyel farkın değeri
- sonrakı testlerde (ilk deşarjdan sonra) potansiyel farkların oluşmasında etkili olan kaynaklar
- deşarj sırasında Miller effektin Vgs üzerindeki etkisi
- el boştayken anten etkisiyle 50 Hz ve s frekanslarda çeşitli kaynaklardan oluşan AC Vgs

Bu deniz mavisi anti statik saatler tamirci furyasında çok popüler olmuş . Kimisi videoya başlarken takıyor, kimi daha önce takmış oluyor.
1- Vücut statik elektriğinin tamir sırasında kart üzerindeki komponentlere zarar verme ihtimali var mı?
2 - Bu işin ne kadarı reklam , ne kadarı önlem acaba?

 

[birisim]

Bu deniz mavisi anti statik saatler tamirci furyasında çok popüler olmuş . Kimisi videoya başlarken takıyor, kimi daha önce takmış oluyor.
1- Vücut statik elektriğinin tamir sırasında kart üzerindeki komponentlere zarar verme ihtimali var mı?
2 - Bu işin ne kadarı reklam , ne kadarı önlem acaba?

Ben yıllar önce çalıştığım şirkette kullanıyordum. Evde hiç kullanmadım, çalıştığım yerde halı ve diğer statik elektrik üreten malzemelerin olmamasına dikkat ederim, toprak niteliğinde olan yüzeylere elimi dokundurmak ve buna benzer önlemleri yaparım.
Sorun yaşamadım ama ileride yaşamayacağım anlamına gelimiyor.
Kurumsal şirketler bu önlemleri alıyor,yani "kapitalistler" parayı boşuna harcamazlar.

Biraz kurcaladım interneti konuyla bağlı - ESD'nin kumulatif etkisi de olabilir, ESD entegrenin (bozulmasıyla sonuçlanmayan statik elektriğe maruz kaldığı her zaman) iç yapısında geri döndürülemez değişikliklere yol açıyor. Bu değişikler sınıra gelince entegrenin bozulmasına yol açar.

Forumda benden daha tecrübeli ve bilgili üyeler var, umarım kendi tecrübelerini paylaşırlar.