Türkiye'de ARGE yapmak ve gümrük sorunu

[taydin]

Elektronik mühendisliği alanında faaliyet gösteren ARGE firmaları, Türkiye'deki satıcılarda bulunmayan bazı malzemelere veya ekipmanlara ihtiyaçları olduğu zaman, aşağıdaki yollardan birini izlemeleri gerekiyor:

- Eğer o malzemeyi bulunduran yurt dışındaki firmanın Türkiye'de bir temsilcisi/distribütörü varsa, onun aracılığı ile sipariş verilebiliyor.

- Veya digikey gibi perakende malzeme satan yurt dışı firmalarından düzenli olarak (örneğin haftada bir) ithalat gerçekleştiren yerli firmalar var. Bu firmalara siparişinizi iletiyorsunuz, onlar da sizin malzemeyi bir sonraki ithalata dahil ediyorlar ve normal fiyatın üzerine bir komisyon ekliyorlar.

Eğer şanslı iseniz ve yukarıdaki metotlardan biri ile sizin ihtiyacınız olan malzeme tedarik edilebiliyorsa, mesele yok. Ama sıklıkla, ihtiyaç duyulan malzeme bu şekilde temin edilemiyor. Örneğin malzemenin üreticisinin Türkiye'de temsilciliği yok, digikey, mauser gibi perakende firmalarda da yok. Bu durumda mecbur direkt olarak firmadan sipariş etmek durumunda kalıyorsunuz, ve bunu yapınca da Türk gümrükleri sizin en ağır biçimde cezalandırıyor!

Diyelim X firmasından 10 dolarlık bir parça sipariş ettiniz. Parça Türk gümrüğüne ulaştı, ve sizin şansınıza, o gün gümrük memuru ters tarafından kalkmış ve sizin paketi "bu ticaridir kardeşim" diye değerlendirdi. İşte o zaman ayvayı yediniz! O paketin size maliyet "en az" 400 TL olacaktır. Daha fazla da olabilir, ama az kesinlikle olmaz. Hatta eğer gümrük memuru o parçanın niteliğini tam olarak anlayamadıysa, ithalatı tamamen engelleyebilir. Veya "git bilmem ne bakanlığından izin al" gibi birşey uydurur. Bu durumda "lanet olsun, parçayı da istemiyorum!!! Sizin olsun, atın çöpe veya ne yaparsanız yapın!!!" dersiniz, ama iş o kadar kolay değil malesef. Böyle birşey ile karşılaşınca, ya o ürünü tekrar kargo bedelini ödeyip firmaya geri göndereceksiniz, yada gümrük bakanlığına bağlı TASİŞ kurumuna gidip bir sürü masraflı işlem yapıp o paketi "tasfiye edeceksiniz" ...

Yani anlayacağınız, eğer sizin paketiniz ticari olarak sınıflandırıldıysa paketin bedeline göre binlerce lira ek maliyet çıkabilir. Veya paketin Türkiye'ye girişine hiç izin verilmeyebilir.

 

[taydin]

En son kanuni düzenlemelere göre gümrükte değerlendirme şu şekilde yapılıyor:

Eğer gelen paketin ağırlığı 30 kg dan fazla ise veya değeri 1500 Avro'dan fazla ise, o zaman bu paket otomatik olarak ithalat rejimine tabi oluyor. Beyanname düzenlenecek ve bir gümrük müşaviri ile çekilmesi gerekecek. Binlerce liralık maliyet sözkonusu olacaktır. Benim gibi ARGE yapan bir firmanın çok karşılaştığı bir durum değildir, o yüzden sorunun kaynağı bu değil.

Eğer gelen paketin ağırlığı 30 kg dan az ise ve değeri de 1500 Avro'dan az ise, o zaman paket, bir gümrük memurunun değerlendirmesine bırakılıyor. Eğer memur, o paketin ticari olduğunu değerlendirirse, gene ilk maddedeki duruma geliyor. Beyanname düzenlenecek ve binlerce liralık ek maliyet sözkonusu olacak. Ama şanslı iseniz, ve gümrük memuru paketin kişisel olduğunu değerlendirirse, o zaman avrupa birliği menşeli ürünler için %18, diğer menşeli ürünler için %20 vergi verip paketi gümrükten alabiliyorsunuz.

Buradaki en büyük sorun, 30 kg dan az ve değeri 1500 Avro'dan az paketlerin değerlendirmesinin bir gümrük memuruna bırakılması. Benim gibi ARGE yapan şahıs firması durumunda, HER PAKET ticari olarak değerlendirilecektir. Her yurt dışından getirttiğim ufak malzeme için çok yüklü maliyetlerle karşılaşacağım. Fransa'daki ARGE firmasının 20 dolara getirtebildiği malzemeye ben en az 100 dolar vereceğim, ve bazan benim paketin ülkeye sokulmasına izin bile verilmeyecek, "bakanlık izni" olayı çıktı mı, o paketi artık unutun.

 

[taydin]

Bizim gümrük kanununun ne kadar sorunlu ve sakat olduğunu göstermek için şu örneği vereyim:

Amerika bazlı Audio Precision firmasından bir cihaz satın almıştım birkaç yıl önce. Cihazın Türkiye'de temsilcisi vardı, normal ithalat prosedürleri dahilinde cihazı satın aldım.

Bundan bir ay önce, Audio Precision bir duyuru yayınladı. Cihazın kontrol yazılımının yeni 4.6 versiyonu çıkacak, bu versiyonu kullanabilmeniz için bir lisans kutusu gerekecek. Bu kutuyu da size BEDAVA olarak göndereceğiz dediler. Hatta kargo bedelini de biz karşılayacağız, sizin cebinizden birşey çıkmayacak dediler. Tamam dedim, beklemeye başladım.

Lisans kutusu Türk gümrüğüne ulaştı, ve tabii ki hemen ticari olarak değerlendirildi UPS benden önce noter tasdikli vekaletname istedi (160 TL masraf ile alıp gönderdim). Sonra işlemleri yaptılar ve 382.50 TL gümrük masrafı çıkardılar !!! Evet, bana bedava olarak gönderilen lisans kutusu (dongle) için toplam 542.50 TL gümrük masrafı çıktı !!!

 

[taydin]

Şimdi düşünün, biz batılı ülkeler ile ARGE konusunda rekabet etmek istiyoruz, onlarla yarışmak istiyoruz, değil mi? Peki bu nasıl yarış? Biz zaten 5 - 0 yenik çıkıyoruz maça!

1600 metre koşu düşünün. Bizim rakiplerde Nike ayakkabılar, aerodinamik, vücuda yapışan şortlar, tişört falan var. Ama bizde, bunlar olmadığı gibi, bir de start verilmeden önce sırtımıza 50 Kg lık bir çimento torbası yüklüyorlar ;D Bu yarışı nasıl kazanacayız biz?

 

[taydin]

Bence gümrükte sadece şu değerlendirme yapılması lazım:

Alıcı firma, bu gelen malları aynen oldukları gibi iç pazarda satacak mı yoksa bu malları ARGE amaçlı olarak kullanacak mı?

Örneğin, gümrükçü paketi açtı, ve paketin içinden 10 tane tıpatıp aynı kitap çıktı. Belli ki burada alıcı firma, bu kitapları iç pazarda satacak, bu paket ticaridir.

Ama diyelim ARGE firması, tanesi 1 dolardan 10 tane RF transistörü aldı. Bu transistörlerle deneyler yapacak, bazıları yanacak vs, o yüzden bu ticari değildir. Ama 100 tane veya daha fazla transistör varsa, artık bunun ARGE ile açıklanması mümkün değil.

Mesela 1 tane Nike ayakkabı getirttin, bu kişiseldir. Ama 10 tane getirtiyorsan, bu çok büyük ihtimalle ticaridir.

Bu şekilde değerlendirmenin yapılması lazım. ARGE firmaları, hiçbir ilave masraf ödemeden, veya cüzi masraflarla ihtiyaçları kadar numune elektronik malzeme getirtebilmeli, hiçbir engelle karşılaşmamalı.