Ups trafolarından izolasyon trafosu yapma

[taydin]

Osiloskop toprağını kapton bantla sarınca osiloskobu da izole etmiş oluyoruz, bu yeterli değil mi?

Onu yaptığın anda osiloskobu, üreticinin öngörmediği ve testlerini yapmadığı bir tarzda kullanmış oluyorsun. Belki iyi sonuç alınır belki alınmaz, bilemiyorum. Ama özellikle hızlı anahtarlama frekanslı MOSFET SMPS'ler zaten halihazırda baya bir zorluk yaratıyor, bir de toprak üçkağıtları yapıp osiloskobun işini zorlaştırmamak lazım

Üstelik biraz önce dediğin sahte emniyet hissine de geliyor iş. "Osiloskobun fişinin toprağına bandı yapıştırdım, artık güvendeyim" hissi de tehlikeli. Ya bant aşındıysa ve osiloskop toprağa bağlandı ise?

 

[taydin]

İzolasyon trafosunun hangi ucunun faz hangi ucunun nötr olduğunu bilebiliyormusunuz.?

İzolasyon trafosu çıkışında faz nötr yoktur artık. İki uç arasında bir voltaj farkı vardır o kadar.

 

[taydin]

Evet bir özet geçelim şimdi @tsahin in dikkat çektiği gibi, bir cihazı izolasyon trafosuna bağlayıp sonra da toprağa bağlı olan bir osiloskop ile ölçüm yapınca, artık o cihazı izole olmaktan çıkarıyorsun. O cihazdaki devrenin bir yeri toprağa bağlı oluyor. Bu durumda da o devreye dokununca çarpılma riski var.

Eğer bu risk de ortadan kaldırılmak isteniyorsa, izolasyon trafosuna ilave olarak bir de izolasyonlu osiloskop kullanmak lazım.

 

[taydin]

Öyleyse referans gerilimimizi nasıl belirleyebileceğiz?
Biliriz ki bir referans noktası oluşturabilmek için o referans noktasının potansiyel farkını toprağa göre belirleyebilmeliyiz.
Bizler bu referansı belirleyemiyorsak osilaskop belirlemek zorundadır. Yani probunun şase ucunu sıfır volt olarak kabul edip ölçüm yapacaktır.
İyi de osiloskopun şase ucunda toprağa göre 220V olursa ölçüm noktasındaki gerilim ne olacaktır?
Sizlerin iddia etmiş olduğunuz şey bu potansiyel farkının bir insanı çarpıp çarpmayacağı konusudur.

İzolasyon trafosu çıkışlarındaki voltajın toprağa göre ne olduğu belirsizdir. 0 ila binlerce volt arasında olabilir. Tamamen elektrostatik, kapasitif etkiler neticesinde bir voltaj görülür. Rüzgar esse değişir

 

[taydin]

Ben kendi yetişme tarzıma göre iddiamı sunayım.
Bilimsel bir disiplinle hareket edilecekse, bu tür ölçümlerde diffrensiyal proplar kullanılmalıdır.
Aman sigorta atmasın, aman elektriğe çarpılmayalım gibi nedenlerle izolasyon trafosu kullanımına yönelmek bana mantıksız görünmektedir.

En ideali dediğin gibi diferansiyel prob kullanmak. Ama yüksek bant genişliğine sahip diferansiyel problar çok pahalı. Elimdeki 1400V, 100 MHz lik diferansiyel probu 2000 dolara almıştım zamanında (doların 3.5 ₺ olduğu zamanlarda). Düşük bant genişliğine sahip olan ucuz diferansiyel problar bile yüzlerce dolardan başlıyor.

Bir de biraz önce bahsettiğim diferansiyel problar genelde yüksek voltajlar için. Birkaç voltluk bir sinyali ölçmek mümkün olmuyor, sinyal gürültüde boğuluyor. Düşük sinyaller için olan diferansiyel problar çok daha pahalı!

 

[taydin]

Eğer bir SMPS veya şebeke gerilimleri ölçme amacında isek zaten geniş band prob gerekli olmayacaktır.

Bahsettiğim yüksek voltajlı diferansiyel problarında bant genişliği çok önemlidir. Çok hızlı anahtarlanan MOSFET voltajlarını aslına uygun olarak görüntüleyebilmenin başka yolu yok. En ucuz diferansiyel problar bile 20 MHz bant genişlikte. Bendeki 100 MHz lik prob ile 3.5 ns rise time görüntülenebiliyor.

Yani SMPS transformatörünün primer tarafı çok hızlı değişen voltajlara sahiptir. Anahtarlama frekansı 150 kHz de olsa, rise time'lar nanosaniyeler mertebesinde olduğu için bunları görüntülemek için çok daha yüksek bant genişliği gerekir.

 

[Öğretmen27]

Skobu bir kenara birakalim
Ornegin crt tv tanir ederken tvyi teafoya baglayip dmm ile olcum yaparsak yine mi elektrik carpar?

 

[taydin]

Skobu bir kenara birakalim
Ornegin crt tv tanir ederken tvyi teafoya baglayip dmm ile olcum yaparsak yine mi elektrik carpar?

Pilli multimetre ise, bu tamamen şebekeden izoledir. Bu durumda, tek elle devreye dokunursan çarpılmazsın. Ama prizden beslenen masa tipi multimetre ise, cihazın girişlerinin şebekeden izole olduğundan emin olmak lazım.

Eğer bir elini izolasyon trafonun bir ucuna, diğer elini de trafonun diğer ucuna dokundurursan çok kötü çarpılırsın. Bu, elektrik çarpılmalarındaki en kötü senaryo ve ölüm riski fazla!

Gördüğün gibi her durumda geçerli, net cevap verilemiyor, hep "ama" lar var. O yüzden çarpılmanın neden olduğunu iyi anlaman lazım ve her devre/senaryo için senin değerlendirmen lazım güvenli mi değil mi diye.

 

[Öğretmen27]

Benim dmm pilli sebekeyle alakasi yok.
Tamir ettigim cihaz her ne ise bunu trafoya bagladiktan sonra tek elle olcum yaperken beni elektrik carpmayacaksa benim icin amacina ulasmistir.
Ama anladigim.kadariyla olcum yaperken trafonun 2 ucuna devre uzerinde elim degerse carpilacak olmamdir.

 

[taydin]

Benim dmm pilli sebekeyle alakasi yok.
Tamir ettigim cihaz her ne ise bunu trafoya bagladiktan sonra tek elle olcum yaperken beni elektrik carpmayacaksa benim icin amacina ulasmistir.

Evet aynen

Ama anladigim.kadariyla olcum yaperken trafonun 2 ucuna devre uzerinde elim degerse carpilacak olmamdir.

Tek elinle trafonun iki ucuna değme ihtimali düşük tabi, ama bunu bir şekilde becerirsen çarpılırsın, ama elini de çekebilirsin, çünkü akım lokal olacak akıyor olacak. Kol kaslarını kullanarak elini oradan uzaklaştırabilirsin.

 

[Öğretmen27]

Izolasyon trafosunun 2 pirz cikisi var. Hem cihazi hem de skobu baglasak bu trafoya yine olcum yaparken carpilirmiyiz

 

[taydin]

Çarpılmazsın. Ama artık skop toprağa bağlı olmadığı için, üreticisinin öngördüğü şekilde kullanılmamış olur. Belki çoğu zaman sorunsuz çalışır, ama bazı durumlarda hatalı ölçüm yapar. Bir fark mutlaka olur.

 

[taydin]

Çarpılmazsın. Ama artık skop toprağa bağlı olmadığı için, üreticisinin öngördüğü şekilde kullanılmamış olur. Belki çoğu zaman sorunsuz çalışır, ama bazı durumlarda hatalı ölçüm yapar. Bir fark mutlaka olur.

Tabi burada da bir AMA var. Osiloskobun güç kaynağının trafolu (SMPS veya lineer farketmez) olduğunu varsayıyoruz. Bu varsayım %99 geçerlidir, ama günümüzde üçkağıtta sınır tanımayan Çin malları olunca insan kesin emin olamıyor.

Bir de tabi, bunu belirtmeye gerek yok ama, izolasyon trafosunun çıkış prizlerindeki toprak bağlantısını boş bırakmışsındır herhalde. Eğer çıkış prizlerindeki toprağı şebeke toprağına bağladıysan, o zaman şunun gibi birşey oluyor: Evin ana giriş kapısına her türlü mermiye, rokete dayanıklı kale kapısı takıyorsun, ama evin arka kapısını sökmüşsün ve jaluzi takmışsın

 

[Öğretmen27]

Tabi burada da bir AMA var. Osiloskobun güç kaynağının trafolu (SMPS veya lineer farketmez) olduğunu varsayıyoruz. Bu varsayım %99 geçerlidir, ama günümüzde üçkağıtta sınır tanımayan Çin malları olunca insan kesin emin olamıyor.

Bir de tabi, bunu belirtmeye gerek yok ama, izolasyon trafosunun çıkış prizlerindeki toprak bağlantısını boş bırakmışsındır herhalde. Eğer çıkış prizlerindeki toprağı şebeke toprağına bağladıysan, o zaman şunun gibi birşey oluyor: Evin ana giriş kapısına her türlü mermiye, rokete dayanıklı kale kapısı takıyorsun, ama evin arka kapısını sökmüşsün ve jaluzi takmışsın

Cikis prizini topraga baglamadim.
Ben sunu anladim. Bir cihaz tamir edilirken onu izolasyon trafosuna bagliyorum.
Tek elle canli bolgede sadece artiya veya faza dokunursam carpilmam ama artinin yaninda eksiye veya fazin yaninda notrede dokunursam carpilirim.

 

[taydin]

Cikis prizini topraga baglamadim.
Ben sunu anladim. Bir cihaz tamir edilirken onu izolasyon trafosuna bagliyorum.
Tek elle canli bolgede sadece artiya veya faza dokunursam carpilmam ama artinin yaninda eksiye veya fazin yaninda notrede dokunursam carpilirim.

Aynen öyle, nereye dokunursan dokun, elini tükürükle, yalınayak ıslak zeminde dikelirken bile, hiçbirşey hissetmezsin.

 

[Öğretmen27]

Ben tuplu tv tanir eden bazi ustalari goruyordum. Tv acikken crt kartinda lehim yapiyorlardi.
Bu konuyla alakali fikriniz ne? Bu lehim yapilirken yanlislikla arti eksiye degebilir.

 

[taydin]

Havya ucu elektriksel olarak izole ise ve karttaki bir yerleri kısa devre etmezse bir sorun olmaz.

 

[Öğretmen27]

Merhaba bu trafo hakkinda yorumunuz nedir. O 2 adet ince kablo kisa devre olmasi mi lazim acaba? Aku den anlasildigi kadariyla 13.8v vermesi lazim.

 

[Öğretmen27]

Fikriniz yok mi? 7 v civari aliyorum degisik baglantilarda. Seri lamba guclu yandigi kablolarda seri lambayi iptal edip direk 220v vermiyoorum.

 

[taydin]

İlave bir sekonder sargı gibi duruyor o. Ya şebeke voltajını dolaylı olarak gözlemlemek için kullanılıyordur, veya UPS içinde, güç ihtiyacı az olan bir devreyi beslemek için kullanılıyor olabilir. Hatta belki de bir PTC'ye bağlıdır ve trafonun sıcaklığını gözlemliyordur. Onu kısa devre etme, ucuna bir ısıyla daralan makaron takıp öyle bırak.