Faz Sırası Ölçüm Cihazları

[kocamanusta]

faz sırası ölçüm cihazlarını incelerken biraz derine daldım anlamakta zorlandığım bir yerde takılı kaldım. aşağıdaki videoda oldukça güzel açıklanıyor ama negatif dizinin nasıl ortaya çıktığını anlayamıyorum. alternatorun kutupları mı değişiyor, bobin yerleşimleri veya sarım yönü mü değişiyor ki faz rotasyonu saat istikametinin tersi istikametinde olduğu halde ''negatif faz dizisi'' (ACB) oluşuyor.

şu linkte de benzer bi anlatım var. kullandıkları foto da benzer.

aynı fotonun ACB kısmını değiştirdiğimde konu benim açımdan anlaşılır hale geliyor fakat kaynaklarda niye ısrarla pozitif ve negatif dizide faz yönleri saat istikametinin tersi yönünde gösteriliyor?

 

[taydin]

Birisinde fazörlerin yerini değiştirip aynı yönde dönüyor, diğerinde fazörlerin yerini sabit tutun dönüş yönünü değiştiriyor. İki durumda da faz sırası değişmiş oluyor.

 

[kocamanusta]

Birisinde fazörlerin yerini değiştirip aynı yönde dönüyor, diğerinde fazörlerin yerini sabit tutun dönüş yönünü değiştiriyor. İki durumda da faz sırası değişmiş oluyor.

fabrika çıkışlı üç fazlı asenkron motorlar önden bakıldığında milleri saat istikametinde dönecek biçimde piyasaya sunulurlar. yani faz dizileri ABC'dir. motoru besleyen kaynagı faz dizisi ABC ise motor mili kesin saat istikametinde dönecektir. (pozitif dizi)

ikinci fotoda kaynağın dönüş yönünü değiştirdiğim için faz dizisi ACB oldu dolayısıyla buna bağlayacağım fabrika çıkışlı asenkron motor saat istikametinin tersinde dönecek. (negatif dizi)

bu fazörlerin yerini değiştirmekten ne anlamalıyım üstadım?

 

[taydin]

Birden fazla AC voltaj var ve bunların arasında da bir faz ilişisi varsa, bunu iki şekilde ifade edebilirsin:

1) Fazör notasyonu
2) Kompleks notasyon

Mesela trifaze bir prizdeki voltajları fazör notasyonu ile yazarsak:

[math]A = 220 \angle 0\degree\newline B = 220 \angle 120\degree\newline C = 220 \angle 240\degree\newline[/math]
Aynı voltajları kompleks notasyonla yazarsak:

[math]A = 220\newline B = -110 + j190.52\newline C = -110 - j190.52[/math]
Yani fazör sadece bir notasyon, fiziksel olarak devrede birşeye karşılık gelmiyor.

 

[Mikro Step]

aynı fotonun ACB kısmını değiştirdiğimde konu benim açımdan anlaşılır hale geliyor fakat kaynaklarda niye ısrarla pozitif ve negatif dizide faz yönleri saat istikametinin tersi yönünde gösteriliyor?

Yatay eksenin zaman oldugu grafiklerde neden t hep pozitif yonde ilerler sorusu ile ayni anlama gelen soruyu soruyorsun.

Cunku matematikte fazorler saat yonunun tersinde donderilir. Bu pozitif yondur.

Zaman ilerlerken fazorler de saat donus istikametinin tersi yonde donerler.

Zamanin isin icinde oldugu kartezyen koordinat sisteminde yatay eksende olan t hep saga dogru ilerler.

Kutupsal koordinatta x ve y zamana bagli iki degiskenlerdir. Zaman dogrudan eksen takiminda yer almaz. X ve Y nin bileskesi bir vektordur. Zaman ilerlerken X ve Y degisir bileskesi olan vektor doner ve donus yonu saat donus istikametinin tersi yondedir.

 

[kocamanusta]

cevaplarınız için tesekkür ederim. sayenizde bazı teknik terimleri doğru kullanmadığımı da farkettim, farkediyorum. anlıyorum ki durumu izah edebilmek için matematiğin kurallarına uyulması gerekiyor yani öyle veya böyle önkabul şart. tamam, ben de oyunun kurallarını kabul ediyorum.

aşağıda alıntıladığım fotonun kaynak linkine burdan ulaşabilirsiniz. yazılanları oldukça doyurucu buldum. mavi ile renklerdiğim kısım düşüncelerime tercüman olmuş ama kural gereği bunu kullanmıyorum.

videoda negatif diziyi anlatırken B fazı ile C fazı yer değiştiriliyor. bunu jenerator alternatoru üzerinden örneklersek. içten yanmalı motorun tahrikiyle alternatör hareket alıyor. bu tahriğin dönüş yönünü bir kenara bırakırsak B ile C fazorlerinin değiştirilmesinin fiziki bi karşılığının olması gerekmiyor mu?

 

[Mikro Step]

B ve C nin yerlerini degistirince birisini ileriye digerisini onun gerisine aliyorsun.

Baska da fiziksel anlami yok.

 

[kocamanusta]

B ve C nin yerlerini degistirince birisini ileriye digerisini onun gerisine aliyorsun.

Baska da fiziksel anlami yok.

meramımı anlatabilmek için abartılı bi senaryo kurguluyorum:

ABC faz rotasyonuna sahip bi jeneratorle (alternetor) ile beslediğim üç fazlı bi asenkron motor var. bu motora enerji verdiğimde milinin saat istikametinin tersinde döndüğünü gözlemliyorum. motorun dönüş yönünü değiştirmek için jeneratore gidip içten yanmalı motorun dönüş yönünü değiştirerek motorun saat istikametinde dönmesini sağlardım. motorun dönüş yonunu değiştirmek siz ne/neler yaparsınız?

 

[Mikro Step]

Iki fazi yer degistirirdim.

 

[kocamanusta]

mesela jeneratorden çıkan fazlar üç ya da dört ara bağlantı noktasına uğradıktan sonra motora ulaşır. bu bağlantılar kablo ve klemenslerle sağlanır. bu aralıkta kablo rengi veya klemens bağlantısının karıştıralabileceğini tahmin edebiliyorum. o yuzden boyle bi faz dizisi değişikliğinden bahsetmiyorum.

alternator motoru besleyen kaynak. bu alternatorun tahriki jeneratorle, suyla veya buharla da olabilir. alternatorde manyetik alanın yuklendiği sargılarlardan çıkış aldığımıza göre sargıların sarım yönü mü, sargıların yerleşimleri mi, sargıların çıkışları mı, mıknatıslar mı (kutuplar) ya da alternatorun dönüş yönü mü standart değil ki ACB faz dizisi oluşuyor?

 

[Mikro Step]

Faz siralamasini sargilarin stator oluklarina hangi mekanik acida yerlestirildigi belirliyor.

Rotora bir miknatis koydugunu dusun. 120 derece mekanik aciyla yerlestirilmis sargilar var. Miknatis donerken once birince sargida voltaj yukselir. Miknatis kutbu ikinci sargi bolgesine gecerken bu kez ikinci sargida voltaj yukselir. daha sonra da ucunsu sargidan.

Bu siralamayi degistirmenin tek yolu 2 ve 3 nolu sargilarin alternator klemensine baglantisini yer degistirip baglamak.

sin(x-120+?) = sin(x-240) olsun istiyorsun.

Milin donus yonunu ters cevirirmek disinda sargilari yer degistirmekten baska sansimiz yok gorunuyor.

 

[kocamanusta]

Faz siralamasini sargilarin stator oluklarina hangi mekanik acida yerlestirildigi belirliyor.

Rotora bir miknatis koydugunu dusun. 120 derece mekanik aciyla yerlestirilmis sargilar var. Miknatis donerken once birince sargida voltaj yukselir. Miknatis kutbu ikinci sargi bolgesine gecerken bu kez ikinci sargida voltaj yukselir. daha sonra da ucunsu sargidan.

Bu siralamayi degistirmenin tek yolu 2 ve 3 nolu sargilarin alternator klemensine baglantisini yer degistirip baglamak.

sin(x-120+?) = sin(x-240) olsun istiyorsun.

Milin donus yonunu ters cevirirmek disinda sargilari yer degistirmekten baska sansimiz yok gorunuyor.

merak ettiğim şey basit aslında ama mutemelen karmaşık hale ben getirdim. teorinin pratiğe yansımasını anlayabilmek için sizleri zorladım. son mesajınız benim açımdan gayet makul ve kurgumla örtüşüyor. ilginiz için tesekkür ederim.

 

[Harmonik]

Bunun mantığını anlamak için barajdaki alternatöre bağlı türbin milinin dönüş yönünü ve alternatör sargılarındaki oluşan manyetik alan ile faz sırası oluşumunu hayal etmek gerekir. R(Referance) noktası önemli.
Bu arada Aneng A3008 pen multimeter faz sırası bilgisi de veren cepte taşınabilir muhteşem bir multimeter. Tavsiye ederim.

 

[kocamanusta]

faz sırasını belirleyen multimetrem var fakat motor sargılarına bağlanarak faz rotasyonunu belirleyen cihazları yeni fark ettim. klasik tiplerden çok daha kullanılabilir olduğunun düşünüyorum. makine kuranlar için şahane bi cihaz. ayrıca sarımdan gelen motorları yön bilgisiyle depolamada da kullanılabilir.

 

[kocamanusta]

farklı anlatımların nedenini açıklayan şahane bi video: