tamirci için osiloskop tavsiyesi

[ugura09]

merhaba lcd tv laptop grubu tamiriyle uğraşıyorum kaç mhz ve digital yada analoğ hangi osiloskop kullanmamı tavsiye edersiniz ?

 

[taydin]

Tamir amaçlı kullanım için Rigol 1054Z çoğu durumda yeterli olacaktır. Yüksek bant genişliğine sahip, derin hafıyaza sahip, veya protokol çözümleme özellikleri olan osiloskoplar, sadece elektronik cihazların tasarımını yapanlara lazım olur.

Burada en önemli konu, osiloskop ile tamir edilen cihazın tamamen birbirinden izole edilmiş olmasıdır. Eğer izole edilmemiş ise, osiloskobun şase krokodilini SMPS'de bir noktaya değdirirsiniz ve oluşan kısa devre sonucunda hem sağlam SMPS'i yakarsınız, hem probun şase kablosunu eritirsiniz, ekstrem durumlarda osiloskoba da zarar verebilirsiniz.

İzolasyon trafosu yaygın olarak bulunabiliyor. Bu trafonun primeri 220VAC şebekeye bağlanır, sekonderinde de gene 220VAC olur. Yani voltaj aynı, tek ve çok önemli olan fark, sekonderdeki 220VAC, tamamen şebeke toprağından ve nötr'ünden ayrılmıştır. İşte bu sekondere bağlı olan her türlü cihazı, osiloskop ile güvenle ölçebilirsiniz. Ben 3 KVA lık bir trafoyu iyi yıl önce ekatrafo.com dan 450 TL ye almıştım. Şimdi doların fırlamasıyla artmış olabilir.

 

[taydin]

Şimdi burada şunu düşünebilirsiniz: TV'lerde de VHF/UHF tunerler vardır. Ayrıca uydu alıcısı olan TV'ler de çok yaygın. Bu durumda yüksek bant genişliği lazım olmaz mı? Tamircilik yapan @ugura09 daha iyi bilir ama, benim bildiğim kadarıyla tamirciler tuner'lerin ve uydu alıcı modüllerinin içini açıp tamirini yapmazlar. Belli semptomlar varsa, ona göre bu bir tuner/uydu alıcı problemidir denip komple modül değiştirilir. Yoksa 800 MHz lik UHF sinyalini veya 12 GHz lik uydu sinyalini inceleyip ona göre RF devrede komponent bazlı tamir yapılmıyor diye biliyorum.

 

[Öğretmen27]

Izalosyon trafosunun osiloskoba baglanip sebekeyle yalitiminin saglanmasinin dediginiz durumdan farki var mi?

 

[taydin]

Izalosyon trafosunun osiloskoba baglanip sebekeyle yalitiminin saglanmasinin dediginiz durumdan farki var mi?

Osiloskobu izolasyon trafosuna bağlarsan, osiloskop şasesinde yüksek voltajlar olabilecektir. Kullanıcının çarpılma tehlikesi var.

Şöyle bir örnek vereyim. İçinde 500VAC olan bir cihaz direkt şebekeye bağlı, osiloskop da izolasyon trafosuna bağlı. Osiloskopun şasesini, cihazda 500VAC olan noktaya bağladık ve osiloskop sinyal ucunu da başka bir yere. Ölçümü yapıyoruz, sorun yok. AMA: Osiloskopun şasesinde, dolayısıyla prob BNC konnektöründe, ve osiloskop metal gövdeli ise, osiloskobun gövdesinde 500VAC var! Osiloskop gövdesine veya BNC konnektöre dokunduğunda ölüm tehlikesi var!

Ama bizim insanımız bunu pek umursamıyor. İzolasyon trafosu bile kullanmadan, direkt olarak osiloskobun toprak hattını iptal edip öyle çalışıyor. Ama doğrusu, test edilen cihazı izolasyon trafosundan beslemek, diğer cihazları normal olarak şebekeye bağlamak.

 

[Öğretmen27]

Dediginiz ornegi anladim.İzolasyon trafosu tamir edilecek cihaza baglandiginda cihazda elektrik carplamalarina karsi kendimizi guvenceye aliriz.
Peki bu durum da osiloskop sebekeye bagli. Skobun sasesi cihazin 500vac kismina degdiginde kacak akim rolesi atmaz mi? Atmaz diyorsaniz sunu anliyorum:
Izoslasyon trafosu tamir edilecek cihaza baglandiginda hem elektrik carpmalarina karsi onlem aliriz hem de skobun uclarinin ters baglanmasi durumunda hem probu hem skobu koruruz.

 

[taydin]

Dediginiz ornegi anladim.İzolasyon trafosu tamir edilecek cihaza baglandiginda cihazda elektrik carplamalarina karsi kendimizi guvenceye aliriz.
Peki bu durum da osiloskop sebekeye bagli. Skobun sasesi cihazin 500vac kismina degdiginde kacak akim rolesi atmaz mi?

Atmaz, çünkü oradaki 500 VAC, binanın nötr'üne göre ve toprağına göre değil. Oradaki 500VAC, izolasyon trafosu sekonderinin DİĞER UCUNA GÖRE var. Yani "izole halde" 500VAC var.

Şunun gibi düşün: 500VAC üreten bir dizel jeneratör var, ve nasıl oluyorsa havada asılı vaziyette, hiçbir yere değmeden öyle duruyor. Ama çalışıyor da ve çıkış terminallerinde 500VAC ölçüyoruz. Şimdi ben bu çıkış terminallerinden hangi birisine dokunursam dokunayım, kesinlikle çarpılmam. Hatta yalınayak olayım, yere de tuzlu su dökeyim, Hatta yere 2 m derinlikte topraklama kazığı çakıp çıplak ayağımı ona değdireyim, sonra da bir elimle bu jeneratör terminallerine dokunayım. Kesinlikle çarpılmam.

Izoslasyon trafosu tamir edilecek cihaza baglandiginda hem elektrik carpmalarina karsi onlem aliriz hem de skobun uclarinin ters baglanmasi durumunda hem probu hem skobu koruruz.

Aynen öyle Şebekeye bağlı cihaz tamiri yapılan bütün atölyelerde izolasyon trafosu mutlaka olmalı! Ben 3 KVA lık, 220V giriş, 220V çıkış bir trafo kullanıyorum, ama ihtiyaca göre başka güçlerde de seçilebilir.

 

[taydin]

Şimdi burada şu detayı da belirtmekte yarar var:

Tamamen izole edilmiş bir kaynağın tek terminaline dokunduğumuz zaman birşey olmaz dedik. Mesela 380 KV luk havai hatlara kuşlar konuyor, ve hakikaten birşey olmadan kablo üzerinde duruyorlar. Ben de mesela diyelim atladım ve 380 KV luk kabloyu yakaladım. Gene birşey olmaz.

AMA (evet, yeterince kurcalarsan, genelde böyle bir AMA durumu oluyor) işi tam olarak analiz etmek için elektrostatik yük birikim ve aktarmını da hesaba katmak lazım. Mesela o kuş havai hatta konunca, kuş'tan kabloya veya kablodan kuşa bir elektriksel yük aktarımı oluyor. Tabi bunun neticesinde akan akım çok küçük ve süresi de çok kısa. İnsan dokunduğunda da gene akım küçük ve süre de kısa.

Ama youtube'da havai hat bakımı yapan ekiplerin videolarını izlersen, orada helikopter ile kabloya yaklaşıyor, önce uzun bir çubuğu kabloya yaklaştırıyor, bir ark oluşuyor, o arada hemen helikoptere bağlı bir kablo/kelepçeyi havai hatta takıyor, ondan sonra da havai hat üzerinde çalışmaya başlıyor. Bu işlemin amacı ne? Helikopter metal gövdesi ile kablo arasında elektriksel yük degnesini sağlamak! Helikopterin metal gövdesi epey büyük ve oldukça yüksek müktarda elektrik yükünü tutabilir. Eğer bunu yapmazsa, kabloya dokunduğunda çok vahim bir elektrik çarpılması sonucunda ölür. Peki ne oldu burada? Hani izole olunca çarpılmıyorduk?

Helikopter rotorunun ürettiği çok şiddetli rüzgar, helikopter gövdesinde büyük bir statik elektrik birikimine neden oluyor. Dolayısıyla havai hatlar ile helikopter gövdesi arasında her zaman büyük bir potansiyel fark (voltaj, gerilim) var. Çubuğu havai hatta değdirince oluşan arkın sebebi de bu potansiyel fark zaten. Ama helikopterin gövdesini havai hatta kısa devre edince gövde, havai hat ile aynı potansiyele geliyor, statik elektrik birikimi olamıyor, ve işçi de güvenli bir şekilde üzerinde çalışma yapabiliyor.

 

[Öğretmen27]

Tesekkur ederim hocam. Yalniz kafama bisey takildi. Helikopter govdesiyle havai hatta takilan kelepceyi anladim da en basta uzun bir cubuk var onun mantigi da yaklasirken ilk etapta olusan potansiyel farki ortadan kaldirma mi ?
Eger o ince cubukla ilk etapta bu yapilmazsa kelepceyi takar takmaz ark buyuk olabilir diye dusunuyorum.

 

[taydin]

Tesekkur ederim hocam. Yalniz kafama bisey takildi. Helikopter govdesiyle havai hatta takilan kelepceyi anladim da en basta uzun bir cubuk var onun mantigi da yaklasirken ilk etapta olusan potansiyel farki ortadan kaldirma mi ?
Eger o ince cubukla ilk etapta bu yapilmazsa kelepceyi takar takmaz ark buyuk olabilir diye dusunuyorum.

Dikkatli bakınca, o ilk çubuk hala havai hatta dokunurken takıyor kelepçeyi. Buradaki amaç, kelepçe yüzeylerinin ark nedeniyle zarar görmesini engellemek.

 

[Sercan]

İzolasyon trafosu yerine online UPS kullanabilir miyiz? Çıkıştaki toprak bağlantısını kullanmazsak, aküden elde edilen gerilim de izole değil mi. Mesela bendeki Tuncmatik 1 Kva ile aynı işlev sağlanamaz mı? Bunun bir sakıncası olur mu?

 

[taydin]

İzolasyon trafosu yerine online UPS kullanabilir miyiz? Çıkıştaki toprak bağlantısını kullanmazsak, aküden elde edilen gerilim de izole değil mi. Mesela bendeki Tuncmatik 1 Kva ile aynı işlev sağlanamaz mı? Bunun bir sakıncası olur mu?

Şebekeden çalışan bir online UPS'te ikinci inverterin yapısı önemli (yani ±310VDC den 220VAC üreten devre). İkinci inverter, primer/sekonder şeklinde bir trafo kullanarak çıkış voltajını elde ediyorsa, bu izolasyon trafosu gibi tam izolasyon sağlar. Birçok online UPS çıkışta böyle bir trafo kullanır, dolayısıyla şebekeden çalışıyorsa bile izolasyon trafosu işi görür. Tabi gene çıkıştaki toprağın iptal edilmesi lazım.

Akülerden çalışan bir online UPS, çıkış toprağı da iptal ise izolasyon trafosu işi görür. İkinci inverterin yapısı da önemli değildir, çünkü akülerden çalıştığı için girişin şebeke ile hiçbir bağlantısı yok.

Benzer şekilde, laboratuvar güç kaynakları da izolasyon sağlar. 24VDC ile çalıştırdığın devre şebekeden tamamen izoledir, herhangi bir yerine osiloskop toğrağını takıp ölçüm yapabilirsin.