Yıldırım paratonel ve iletim

[erdemtr55]

Kolay gelsin arkadaşlar,
Geçen yıl bir ilçeye 500kva bir trafo yerleştirdik.Trafo modül şeklide kesici ve ayırıcısı vardı. Yaklaşık 10metre uzağında bir paratonel vardı.Topraklamayı paratonelden uzağa yaptık.Soru şu paratonel düşen yıldırım bizim toraklamayı kullanır mı?
Zira ben daha önce yakın topraklama düşükte olsa elektrik iletimi gördüm.
Yaşlaşık 20ma gibi.Ama sorun bununla ilgili mevzuatda ve yerli kaynak bilgi yok.

 

[mechanic]

Uzakta olduğu için etkilemez.
Aynı toprak hattına bağlı olsaydı anlık voltaj farkı olabilirdi.

 

[erdemtr55]

Uzakta olduğu için etkilemez.
Aynı toprak hattına bağlı olsaydı anlık voltaj farkı olabilirdi.

Mevzu ne kadar uzakta olması

 

[Fahri Yetiş]

500 metre !

 

[Fahri Yetiş]

Ekler,yıldırım düşme noktasından 350 metre uzaklıktaki noktadan !

 

[erdemtr55]

Ekler,yıldırım düşme noktasından 350 metre uzaklıktaki noktadan !

Topraklama üzerinden mi gelmemiştir,
hatta düşmüş sanırım.

 

[mechanic]

Mevzu ne kadar uzakta olması

Toprak hattı ayrı olursa birşey olmaz.
paratoner topraklaması aynı olursa bağlantı noktası ile toprak arasında topraklama iletkeni direnci göre voltaj farkı oluşur.
Topraklama iletkenleri kesitleri kalın olduğu için dirençleride düşüktür.
Fazla voltaj farkıda oluşmaz.
yıldırım düştüğünde geçen akım en fazla 30000 ampere kadar ulaşabiliyormuş.
bakırın özdirenci 0.0172 ohm.mm^2/m
Kesite ve uzunluğa göre hesaplarsın voltaj farkını.

 

[mechanic]

Topraklama üzerinden mi gelmemiştir,
hatta düşmüş sanırım.

Evet hatta düşmüştür.
Yıldırımın burada etkisi ayrı.
Arkı başlatma işlevi görüyor. Ark başlayınca gerisini şebeke elektriği akımı yapıyor.

 

[Fahri Yetiş]

Topraklama üzerinden mi gelmemiştir,
hatta düşmüş sanırım.

Boş araziye ! düştü .

 

[mechanic]

Boş araziye ! düştü .

Benim evde evin hattına düşmüştü.
Sadece su motoruna bağlı olan hat yanmıştı. Diğerleri sağlamdı.
Boş araziye düşüp ev hattına zarar vermesi imkansız.
Kablo yalıtkanları daha önceden zarar görüp faz ile nötür birbirne değip arada sadece oksit tabakası varsa o zaman belki olur.
Eski radyo alıcılarında maden talaşı kullanılıyordu.
Yakınlarda kıvılcım arkı olursa o zaman kısa devre olur.
Yıldırım değil basit manyetolu ocak çakmağı bile başlatır arkı.

 

[taydin]

Olayı eşdeğer devre üzerinden incelersek:

Yıldırım voltaj kaynağı, düştüğü yerdeki toprak direnci de yük. Uzaktaki tesisi de düşünelim. Gene yıldırım voltaj kaynağı, ama aradaki mesafe neyse, o toprağın direnci ve tesisteki lokal topraklama direnci bir gerilim bölücü oluşturuyor. Bir de lokal kapasitanslar vardır ama bunları ihmal edebiliriz.

Bu durumda yıldırım voltajı 5 milyon volt ise, gerilim bölücü de bunu 1000'e bölüyorsa bile, hala uzaktaki tesise 5000 V ulaşıyor demektir. Tesiste ark neticesinde yanacak birşey varsa niye yangın çıkmasın? ESD açısından hassas devre varsa neden arızalanmasın?

 

[taydin]

Biraz daha araştırınca bir de GPR (Ground Potential Rise) denen bir olay var. Yıldırımın pompaladığı elektrik yük, uzaktaki tesiste topyekün toprak potansiyelini yükseltiyor. Bu potansiyel de tesisin her noktasında eşit yükselmeyince lokal voltaj farklılıkları oluşuyor. Bu da bir risk kaynağı.

Ground Potential Rise

GPR or Earth Potential Rise events are a concern wherever electrical currents of large magnitude flow into the earth.

esgrounding.com

 

[Fahri Yetiş]

Sonuç : Trafo çıkışına,Tip 1 + Tip 2 parafudr konması gerekir.Taydin arkadaşımızı yorumu açıktır.

 

[mechanic]

örnek deney

Yalıtkan tabakanın ince olması durumunda yıldırımın direk hatta düşmesine bile gerek yok.

 

[Fahri Yetiş]

Sonuç : Trafo çıkışına,Tip 1 + Tip 2 parafudr konması gerekir.Taydin arkadaşımızı yorumu açıktır.

Ek bilgi.

 

[taydin]

Mandıracılık yapan bir arkadaşım, içerisinde parafudr da olan değişik bir sistem yaptırmış iş yerine. Yıldırım ile ilgili tüm riskleri ortadan kaldırdığını söylüyordu. Günümüz teknolojisi ile yıldırım risklerini bu kadar ektili bir şekilde, neredeyse sıfıra inecek kadar azaltmak mümkün mü?