Eyvah eyvah. Birakin kayiplari, + enerji kazancindan bahsediyorsun.
Sana hic kimse yardimci olamaz.
Bilimsel deneyler yapmaniz guzel bir sey. Fakat en temel konulara da cok hakim olmaniz gerekir ki karsiniza cikan gariplikleri kolayca aciklayip yola devam edebilesiniz.
Size magnetik devrelerdeki enerji korunumu ile en temel bilgiyi vereyim.
Bir nuveniz varsa, bunun uzerine sarilmis bir bobininiz varsa, nuvede hava araligi varsa, bu hava araliginda oynak bir magnetik malzeme varsa;
- Verdiginiz elektrik enerjisinin bir kismi bobinin omik direncinden dolayi bobini isitmak icin eksilir. Bir kismi enerji donusumune katilmaz ve bobinde saklanmayi tercih eder. Kacak kayip bir enerji degildir gerektiginde isin icine katilir ya da guc kaynagina geri iade edilir.
- Bobinden gecen akim oynaksa, yani siddeti ve/veya yonu degisiyorsa bu kez nuveniz sekonder sargi gibi davranip, (sekonderinin cok cok kucuk bir yuzdesinin kisa devre oldugu transformator gibi davranip) dolayisi ile nuvede isi artisina neden olarak bobine verdiginiz enerjinin bir kisminin daha eksilmesine neden olur.
- Elinizde kalan enerjinin bir kismi da nuve icindeki atomlarin bir bir yone bir diger yone magnetik kutuplanmasi sirasinda artik miknatisiyeti yok etmede kullanilir.
- Nuve icinde akmaya baslayan magnetik akinin tamami malesef sizin nuvenizden akmaz bazilari nuveden cikip kendine daha kisa kacamak yollar bulur. Dolayisi ile bu akilari uretmek icin elektrik enerjisi kullanirken is yapmaya gelince bu akilar sizden kacar ise karismaz.
- Tum bu kayiplardan sonra hava araliginizdan akan aki oynak parcanizi hareket etirmek ister. Yani is yapacak enerji iste bu hava araligindaki enerjidir.
Gel gelelim bu enerjinin bir kismi gene bazi sargilari kisa devre edilmis transformator sargilarindaki omik kayip gibi oynak magnetik malzemede (miknatis yada sac paket) isi olarak sizden kacar.
- Hava araligindaki akinin cok az kismi da miknatisinizi ya da sac paketinizi sisirip sondurmede is yapar. Yani hacim degisikligi yapar.
(Magnetostriction) Bunu da kimse babasinin hayrina yapmaz. Bir nesnenin hacmini degistirmek enerji ister. Balonu bedava sisiremezsiniz uflemeniz gerekir. Benzer etki bobinin sarili oldugu nuvede de vardir. Yukarida bahsetmedik.
Bir transformatoru ne kadar sikarsaniz sikin, sikistirin gene de bir vinilti duyariz. Bu viniltinin sebeplerinden birisi de bu sisip sonme etkisidir.
En son artik oynak parcaniz magnetik alanda konum degistirir. Bu esnada oynak parcanin yataklandigi yataklarda da surtunme nedeniyle isi enerjisi ortaya cikar.
Iste bu konum degisikligini yapabilmek icin enerji, en basta verdiginiz elektrik enerjisinin yukarida acikladigim kayiplarin eksile eksile azalmasi sonucunda arta kalan enerjidir.
Simdi bu kadar kaybi gormezden geliyorsunuz ustune bakin verdigim enerjinin 1 kac wat da fazlasini elde ediyorum diyorsunuz.
Bu ise soyunduysaniz ya bu isin ABC sini tam bileceksiniz ya da bu islere hic bulasmayacaksiniz.
Para kaybeder durursunuz. Fakat bu deneyleri yaparken zamaninizi cok keyifli gecireceginizden eminim.
Yillarca bu konularin egitimini aldim ve yukaridaki kayiplari hesaplayabilecek kadar bilim dallarina hakim degilim.
Gecmiste bu konularda girdigim tartismalar hep tatsiz sonuclandi. Bu basliktan uzak duracagim.
Umarim size bazi seyleri farketmenize katkim olmustur.
Miknatis bir alan olusturur. Yer cekimi de bir alandir. Bundan yararlanabilmek icin bir sey vermeniz lazim.
Mesela tasi yerden kaldirip birakirsaniz tas yere duser ve dustugu yerde bir is yapar. (Cukur acar, bir seyleri kirar)
Fakat unutmayin o tasi yerden kaldirirken zaten o tasa enerjiyi siz yuklediniz. Yer cekimi degil.
Eger ayni deneyi yer cekimsiz ortamda mesela uzayin bir kosesinde yapsaydiniz o tasi bir noktadan alip bir baska noktaya koysaydiniz o tas biraktiginiz yerde kalacakti. Dolayisi ile miknatisin da magnetik alanini enerji kaynagi gibi gormekten vazgecin. O sadece size is yapabileceginiz meydan/mekan sunuyor.
Bu iddiani kanitladiginda ilk Nobel odulunun kesinlikle senin olacagini da unutma.
