Opamplari anlamak

[taydin]

Muhtemelen ölçümü -5V noktasına göre yapıyorsun ve opamp de o yönde satüre olmuştur.

Bir de tabi DT700C risk faktörü var ... DT830C nin atası mıdır nedir, prob jakları bile ters. Benim bildiğim bütüm multimetrelerde siyah solda kırmızı sağdadır, bunda ters

 

[Gokrtl]

Aşağıdaki şemaya göre yaptım bağlantıları. Bu gün bir daha test yapacağım. Detaylı resimde çekerim.

 

[mechanic]

Sırasıyla TL081, UA741 ve LM833 denedim. hemde 3'er 5'er. Ama sonuç hep 0.20, 0.30mV civarında.

senin ölçüm doğru bence.
Girişlerin voltaj farkı çıkması lazım.
kazanç 1 galiba.

 

[Gokrtl]

Biraz işlerim var halledeyim de kurcalayacağım tekrar.

 

[Gokrtl]

Devreyi söküp daha sıkı tutan bir breadboarda tekrar kurdum. Değerler aşağıdaki gibi. Şimdi enazından 11.45v alabiliyorum. Opampın + girişindeki 10k trimpotu sonuna kadar çevirmeme rağmen 1v'a ulaşamadım. 0.8de kaldı.

Devre de bu şekilde ama bağlantıları resimden anlamak pek mümkün değil gibi.

 

[taydin]

Şaseyi doğru aldığından emin ol. Simetrik beslemenin orta ucu olacak. Çıkışta her zaman +12V ve -12V a yakın değer alırsın. Yani iki değer arasında aniden değişir. Arada bir değer alamaman lazım. Alıyorsan başka bir problem daha var.

 

[taydin]

Olması gerekenin mantığını da anlatayım. Opamp bir komparatör olarak kullanılıyor. Geri besleme yok, o yüzden kazanç 200000 gibi. Yani iki trimpot ile ayarladığın voltajların farkı 200000 ile çarpılıyor diye düşün. Aralarındaki en ufak pozitif fark, çıkışı +Vcc ye dayayacak. En ufak negatif fark da çıkışı -Vcc ye dayayacak.

Bu iki değerin dışında çıkışta değer görmen için iki trimpot voltajını 10 mikrovolt farka getirmen lazım ve 10 mikrovolt adımlarla değiştirebiliyor olman lazım. Bunu yapınca, her 10 mikrovolt için, çıkış 2V kadar değişir. Bu da trimpot ve tornavida ile olacak iş değil.

 

[Dede]

Telefonda ekranda yatay gorunen video youtube'a yuklenirken bazen neden dik yukleniyor nerde hata yapiyorum cevabini bilen varsa videoyu tekrar youtube yuklerim.

Yeter ki bu problemin sebebini anlayayim.

Bu problemle karsilastigim videolarin ortak ozelligi telefonu masaya paralel olarak bir platforma koyup cektigim videolar.

Eger telefonu elimde tutup cekseydim genelde bu 90 derece yukleme olayi olmuyor.

Bir defa benimde başıma geldi. Akıllı sistem sensörleri bazen çevirdiğini algılamayabiliyor nadir de olsa.
Ancak watsapp altında çektiğim vidyolar kesinlikle yatay da da olsa dikey oluyor nedense. Halbuki ekran imleci yatay olduğunu da belirtiyor.

 

[Gokrtl]

Aslında bu gün beklenen değerleri aldım sanırım.
Opampın - girişini 0.5v a sabitledim. Sonra + girişi trimpot ile değiştirdim. 0.5v üstüne çıkınca +11.45v, altına inince -11.45v gördüm.
Değerin tam 12v olmaması benim güç kaynağından olabilir. Yada belki 22k dirençler yüzündendir. Bu ölçümler de mutabık isek asıl önemli konuya geçmeliyim.
Geri besleme, RtR filan. Bir devrede nasıl kullanılır öğrenmek lazım.

 

[taydin]

Sorun neymiş?

Rail to rail opamp kullanırsan, elde edeceğin en önemli avantaj besleme voltajına çok daha yakın çıkış verebilmeleri. Özellikle düşük voltajla ve sadece tek besleme voltajı ile çalışmak durumunda olan portatif cihazlarda bu önemli oluyor.

 

[Gokrtl]

Sorun neymiş?

Rail to rail opamp kullanırsan, elde edeceğin en önemli avantaj besleme voltajına çok daha yakın çıkış verebilmeleri. Özellikle düşük voltajla ve sadece tek besleme voltajı ile çalışmak durumunda olan portatif cihazlarda bu önemli oluyor.

Sorun muhtemelen eski breadboard dan kaynaklıydı. Pinleri o kadar gevşemişki, direnç takıyorum yan düşüyor.

Opamplar hakkında tek bildiğim 1-2-4 çıkışlı gibi seçenekleri olduğu. Data sheet anlatan birini bulmam lazım. Oradaki electrical charcteristics kısmını anlamam lazım. Özellikle kazancının ne kadar olduğunu filan. Bu gün bir tanesini inceledim. 200000 kat filan yazan bir ibare görmedim. Bir yerde Voltage Gain yazıyordu. Onunda değeri 100 dB idi. Eğer kazanç o ise "dB" biriminede hakim değilim. Tek bildiğim ses şiddetini ölçüyor olması. O da doğru biliyorsam eğer.

 

[Dede]

Sorun muhtemelen eski breadboard dan kaynaklıydı. Pinleri o kadar gevşemişki, direnç takıyorum yan düşüyor.

Opamplar hakkında tek bildiğim 1-2-4 çıkışlı gibi seçenekleri olduğu. Data sheet anlatan birini bulmam lazım. Oradaki electrical charcteristics kısmını anlamam lazım. Özellikle kazancının ne kadar olduğunu filan. Bu gün bir tanesini inceledim. 200000 kat filan yazan bir ibare görmedim. Bir yerde Voltage Gain yazıyordu. Onunda değeri 100 dB idi. Eğer kazanç o ise "dB" biriminede hakim değilim. Tek bildiğim ses şiddetini ölçüyor olması. O da doğru biliyorsam eğer.

dB logaritmik birimdir.
İnsan kulağı ses şiddetini lineer olarak duymaz. logaritmik olarak çalışır kulaklar.
En ufak ses ile kulağın dayana bileceği en yüksek ses arasını logaritmik olarak 10 partçaya böl.
Aynı şey kazançlar açısındanda belirlenir dB cinsinden.
1 giren bir çıkarsa sıfır dB dir.
1 giren 1.258925411794155 çıkarsa 0.1 dB dir
1 giren 1.58489319246111 çıkarsa 0.2 dB dir.
1 giren birden daha az ise eksi dB dir.
1 giren 10 çıkarsa 1 dB dir.
1 giren 100 çıkarsa 2 dB dir.
1 giren 1000 çıkarsa 3 dB dir.
Teorik olarak Opamplar sonsuz gerilim kazancı gössterirler. Ancak real de kazanç sonsuz olamıyor. Besleme gerilimiyle sınırlıdır.
Opamplarin kazancını ayarlamak için negatif geribesleme kullanılır.

 

[taydin]

Senin kullandığın opamp LM833 yüksek hızlı bir opamp o yüzden açık döngü kazancı nispeten düşük, sadece 105 dB. Voltaj kazancı için formül:

[imath]G_{dB} = 20\ log \left( \frac{\normalsize V_o}{\normalsize V_i} \right)[/imath]

Burada V_o çıkış voltajı V_i giriş voltajı. Giriş voltajını 1V alabiliriz kolay hesaplama için.

Bu durumda oransal kazanç nedir?

[imath]G = 10^{(\small G_{dB} / \small 20)}[/imath]

Hesaplayalım:

 

[Atak]

Rail to rail olmadığı için abi besleme voltajına yakın bir değer alamadığını herkes yazmış zaten.
Bunu eğer önceden datasheet bakarak anlamak istiyorsan senin opampın için atıyorum.
Sarı işaretlediğim yerlerde besleme +/-15 de olsa ulaşamayacağı verilmiş. Bazı datasheetlerde farklı beslemeler altındaki değerler de yazılıyor.
Çıkıştaki RL, yani yük direnci, yani çıkışa bağlanacak başka bir devrenin giriş direncine göre bu besleme voltajından uzaklaşma durumu da değişiyor.
Senin devrende RL Voltmetre oluyor o da Mega ohm seviyesinde bir dirence yani empedansa sahip oldu için açık devre diyoruz zaten.
Attığım tabloda göreceğin üzere de RL büyüdükçe besleme voltajına daha rahat yaklaşabiliyorsun.

 

[taydin]

@Dede logaritma hesabında 20 çarpanını unutmuşsun. Olması gereken:

10 kat = 20 dB
100 kat = 40 dB
1000 kat = 60 dB
*
*
*

 

[Dede]

@Dede logaritma hesabında 20 çarpanını unutmuşsun. Olması gereken:

10 kat = 20 dB
100 kat = 40 dB
1000 kat = 60 dB
*
*
*

Haklısın azizim.

 

[Gokrtl]

Elimdeki MC34071 opampların bacaklarını diyot modunda test ediyorum.

Sıfır Opamp'ın inverting ve non inverting bacaklarını ölçtüğümde 0.7218mV değer görüyorum.
Şüphelendiğim opamplarda ise 0.6950mV değer görüyorum.
Bu kadarcık değer kaybı için opamp'a bozuk veya sağlam ama işlevini tam göremiyor diyebilir miyiz?

 

[Dede]

Elimdeki MC34071 opampların bacaklarını diyot modunda test ediyorum.

Sıfır Opamp'ın inverting ve non inverting bacaklarını ölçtüğümde 0.7218mV değer görüyorum.
Şüphelendiğim opamplarda ise 0.6950mV değer görüyorum.
Bu kadarcık değer kaybı için opamp'a bozuk veya sağlam ama işlevini tam göremiyor diyebilir miyiz?

Diyot modunda entegre ölçemezsiniz.
Entegre yarıiletkenleri karmaşık komplex yapı içerir.
Genelde girişler ESD koruma amaçlı VCC ve GND ye TVS diyorlarla bağlanır.
Ancak opamplarda öyle değildir. Opamptan opampa da kullanılan teknolojiye göre yapılanma değişir.

Bazı opamplar jfet girişlidir açık devre bile zannedebilirsiniz.

 

[Gokrtl]

Sağlamlık testini nasıl yapacağız o halde?

 

[Mikro Step]

Calismasini bilinen herhangi bir devreye opampi takarak.

Mesela bu bir OSC devresi olabilir. Soketin etrafina devre elemanlarini takarsin. Opampi sokete takar devreyi calisitirsin.