Devre çalışma prensibi - 2

[Dede]

Kapasitördeki şarj deşarj olayı bir AC akım davranışıdır.
Transistörün beyz emiter diyoduna ters yönde kutuplanmış diyot ta d1 dir.

 

[TA3UIS]

D1 sigorta görevi görüyormuş. Yaklaşmışım ama. Bu acemiliğime göre kötü değildir umarım tahminlerim.
Daha fazla devre şeması inceleyip çalışma prensibini anlamaya çalışmak lazım.
10K direnç hakkında da aşağıdaki ifadeyi kullanmam da çok tuhaf olmuş, tuhaflığı farkdedip önceden üstünü karaladım ama bu da bir şey

10K direnç kondansatörün + ucu ile toprak bağlantısını izole etmek için

 

[TA3UIS]

@Mikro Step
detaylı bilgilendirmeler için tekrar klavyene sağlık.

 

[hakan8470]

Burada cap uzerinden akim gecmez diye dusunurdum , nasil akiyor burada?

 

[frmman]

Burada cap uzerinden akim gecmez diye dusunurdum , nasil akiyor burada?
36911 eklentisine bak

Kapasitörü pil gibi düşünün. Şarj sırasında (kapasitörün içerisine bir enerji depoloyorsunuz) üzerinden bir akım geçmesi gerekir. Sizin "akım geçmez" dediğiniz ifade, kapasitör uçlarındaki voltaj ile besleme voltajının eşitlendiği zaman ve sonrası için geçerlidir.

Not: Kapasitör ve pil benzetmesi herşeyin özdeş ve benzer olduğu anlamına gelmiyor.

 

[hakan8470]

Kapasitor bos iken, voltaj vermeye basladigim anda, yukaridaki gibi sanki devrede bir kapasitor yok (kapasitor dolana kadar) gibi mi dusunmeliyim? ve o anda kirmizi ile gecen akimi da su sekilde mi grafiklendirmeliyim,

 

[frmman]

Kapasitor bos iken, voltaj vermeye basladigim anda, yukaridaki gibi sanki devrede bir kapasitor yok (kapasitor dolana kadar) gibi mi dusunmeliyim? ve o anda kirmizi ile gecen akimi da su sekilde mi grafiklendirmeliyim,

36957 eklentisine bak

Evet kapasitörün zamana bağlı şarj sırasında çekilen akım grafiği resimdeki gibi.
Kapasitör şarja başladığı anda kısa devre gibi ( Dikkat! yokun tam tersi) davranır ve teorik olarak sonsuz akım çekmeye çalışır.
Grafiğin sol tarafında bu durum kırmızı çizginin yukarı yönde sonsuza doğru gitmesi şeklinde gösterilmiş.

 

[Mikro Step]

Kapasitor bos iken, voltaj vermeye basladigim anda, yukaridaki gibi sanki devrede bir kapasitor yok (kapasitor dolana kadar) gibi mi dusunmeliyim? ve o anda kirmizi ile gecen akimi da su sekilde mi grafiklendirmeliyim,

36957 eklentisine bak

Asagidaki simulasyonda scop grafigine bak. Grafik direncin uclarindaki gerilim grafigi. Yani kondansator akimi ile direnc degerinin carpimin grafigi.

Cizdigin grafigin aynisi.

https://tinyurl.com/2yk8g7t3

 

[hakan8470]

Cok guzel, simdi daha cok sevdim bu cap lari i ben

 

[FM.88MHz]

Cok guzel, simdi daha cok sevdim bu cap lari i ben

Tanıdıkça mı sevdiniz?
Sevdikçe mi tanıdınız?
Yoksa biraz ondan, biraz bundan mı?

DC'yi bloke eder, AC'yi geçirir derler hep
Gerçeğin köşesinden mi?
Yalanın kıyısından mı?

Biraz şaka, çokça ciddi...
Biraz tekerleme, biraz şarkı sözü...

Bize neler neler öğrettiler kondansatör üstüne
Aldatıldık, aldatıldık kondansatör böyle değil
Ne masallar ninniler söylediler DC/AC üstüne
Aldatıldık, aldatıldık DC/AC böyle değil…

Şimdi buraya biraz da "olumlu kışkırtıcılık" gerek!

DC'yi bloke ettiğini, ilk voltaj uygulandığı an hariç, doğru kabul edelim.
Ama AC'yi geçirdiği külliyen yalan.
Hele hele çok yüksek frekanslarda kısa devre olduğu, kuyruklu yalan.

(Sızıntı akımı konumuzun dışında!)

İki levha arasında "dielektrik" (elektriği iletmeyen) madde varsa ve gerilim AC bile olsa; kondansatör nasıl akım geçirirmiş? Bu, elektronikçilerin on yıllardır kendini ve birbirini kandırma cümlesidir.

Eski tip radyolarda istasyon (frekans) ayarlamaya yarayan havalı değişken kondansatörler vardı. Mesela onların plakaları arasındaki hava boşluğundan çatır çutur "ark şeklinde" akım geçişi mi oluyordu?

Sırf devreye etkisi bakımından, yani ürettiği sonuç açısından hataya yol açmayan bir kabul cümlesi olsa da, yine de kondansatörün kendi üzerinden AC akımı geçirdiği kesinlikle gerçek dışı bir ifadedir.

O halde doğru ifade ne olmalı?

Dielektrik madde gerçekliğiyle ve aşağıdaki iki formülle aykırılık oluşturmayacak bir "kondansatör davranış modelini" nasıl cümlelere dökebiliriz?

Xc = 1 / 2πfC
Ic = C (dV / dt)
(Burada "dV", dt zaman aralığında gerçekleşen voltaj değişiminin miktarını ifade ediyor.)

Bir de, DC'yi ilk başlatma anı ile yine o iki formül arasında nasıl bir ilgi kurulabilir?
(Öyle ya; mademki ilk başlatma anında klasik "DC'yi bloke" davranışının dışına çıkıp, farklı bir tepki veriyor; bunun formüllere de aykırı düşmeyecek bir açıklaması olmalı.)

AC/DC demişken... Buraya Dalgalı DC'yi de ekleyelim ki, kendini öksüz hissetmesin.

Belki de, asıl bu cümleye dökme işlerini hallettikten sonra kondansatörü seveceksiniz. Aranızdaki karşılıksız aşk, belki o zaman çift yönlü hâle gelecek çünkü kondansatör "artık gerçekten anlaşılıyorum" duygusuyla size daha bir sıcak yaklaşacak.

Bu arada...

Herkesin kulağına faydalı bilgiler fısıldayan kuşların bana gıcığı olmalı ki, bilgi yerine tutup soru cümlesi fısıldadılar.
Şöyle dediler: Xc'nin rezistans değil de reaktans olmasından bir ipucu çıkarılabilir mi?

Ah bu kuşlar!..

Konuyu daha rahat düşünebilmeniz için, ilgili grafikleri de ekliyorum. Sırasıyla:
* DC
* AC (Yüksek Frekanslı)
* AC (Düşük Frekanslı)
* DC (Dalgalı)

Not: Başlatma anlarındaki gerilim çizgisi daha net görülebilsin diye, hepsini sıfır noktasından biraz öteleyerek başlattım. Başka özel bir nedeni yok.

 

[Dede]

Fuat Mert 88 MHz Bey Birde Akımlarını çizseydiniz.

 

[FM.88MHz]

Fuat Mert 88 MHz Bey Birde Akımlarını çizseydiniz.

Benim eklediğim çizimler herhangi bir sorunun cevabı ya da çözümü değildi, sorunun bir parçasıydı.

Şöyle ki;

Arkadaşımız, "madem kondansatör kendi üzerinden akım geçirmiyor, o halde ne yapıyor, nasıl yapıyor?" diye düşünüp, kondansatörün davranış modelini cümlelere dökerken; ortaya koyduğu açıklamanın geçerlilik derecesini sınayabilsin diye, kondansatöre uygulanabilecek değişik gerilim türlerini örneklemek istedim.

Yani, kondansatörün nasıl çalıştığına ilişkin kuracağı cümlelerin bu gerilim türlerinin her biriyle uyumluluk/aykırılık durumunu görseller yardımıyla gözden geçirebilsin; uyuşmuyorsa, "demek ki bir şeyleri hatalı düşünüyorum" diyerek, konuyu yeniden ele alabilsin... Bunu amaçladım.

Bu arada...
FM'in Fuat Mert ile bir ilgisi yok. Bildiğimiz radyoların FM bandı (Frekans Modülasyonu). 88-108 MHz aralığında yapılan radyo yayınlarının başlangıç frekansı: FM.88MHz

 

[Dede]

Benim eklediğim çizimler herhangi bir sorunun cevabı ya da çözümü değildi, sorunun bir parçasıydı.

Şöyle ki;

Arkadaşımız, "madem kondansatör kendi üzerinden akım geçirmiyor, o halde ne yapıyor, nasıl yapıyor?" diye düşünüp, kondansatörün davranış modelini cümlelere dökerken; ortaya koyduğu açıklamanın geçerlilik derecesini sınayabilsin diye, kondansatöre uygulanabilecek değişik gerilim türlerini örneklemek istedim.

Yani, kondansatörün nasıl çalıştığına ilişkin kuracağı cümlelerin bu gerilim türlerinin her biriyle uyumluluk/aykırılık durumunu görseller yardımıyla gözden geçirebilsin; uyuşmuyorsa, "demek ki bir şeyleri hatalı düşünüyorum" diyerek, konuyu yeniden ele alabilsin... Bunu amaçladım.

Bu arada...
FM'in Fuat Mert ile bir ilgisi yok. Bildiğimiz radyoların FM bandı (Frekans Modülasyonu). 88-108 MHz aralığında yapılan radyo yayınlarının başlangıç frekansı: FM.88MHz

Biraz espiri katmak için öyle yazdım değerli dostum.
Ancak akım geçirme olayının AC de şarj deşarj sebebiyle bir polarmada şarj edilip tersine polarmada hem deşarj hemde yeniden şarj olduğunu belirtmen kafi olurdu sanırım.
Bu arada empedans olayında Sanal karakterinin olduğunu belirtmemiz yeterli olacaktı zannımca.

 

[FM.88MHz]

Biraz espiri katmak için öyle yazdım değerli dostum.
Ancak akım geçirme olayının AC de şarj deşarj sebebiyle bir polarmada şarj edilip tersine polarmada hem deşarj hemde yeniden şarj olduğunu belirtmen kafi olurdu sanırım.
Bu arada empedans olayında Sanal karakterinin olduğunu belirtmemiz yeterli olacaktı zannımca.

Bu forumda uyulması gereken bir mesaj cevaplama şablonu ve üyelere yönelik üslup denetimi olduğunu bilmiyordum.

Ben arkadaşımızın başka mesajlarında esprili bir dil kullandığını gördüğüm için, bir yandan eğlenceli bir üslupla yazarken; diğer yandan hap gibi hazır bilgi ile değil, onu düşündürerek kondansatörün gerçek davranış biçimine mercek tutmaya teşvik etmek istedim.

Umarım sizin için bir sakıncası yoktur.

"Şunu şunu belirtmen yeterli olurdu" gibi ifadeler kullanmışsınız. Kendinizi, elektroniği pratikten öğrenmeye çalışan arkadaşların yerine koyabildiğinizden emin misiniz? Sizin önerdiğinize benzer cümleleri hem bu forumda hem de diğer ortamlarda zaten görüyorlar ama herhalde çok da faydalı olmuyor ki; "Burada cap uzerinden akim gecmez diye dusunurdum , nasil akiyor burada?" şeklinde soru yöneltebiliyorlar.

Örneğin ben pratikten öğrenmeye çalışan birisi olsaydım, sizin "empedans olayında sanal karakterinin olduğu" ifadenizden hiçbir şey anlamazdım.

Üyelerin tarz ve üsluplarına yönelik müdahalecilik pek de olumlu bir şey değil galiba, ne dersiniz?

 

[taydin]

Şu grafik işi net bir şekilde özetliyor. Kapasitör DC yi bloke eder, AC yi geçirir.

 

[TA3UIS]

Kondansatör bacaklarından osiloskop ile bakınca sinüs mü görürüz?

 

[FM.88MHz]

Kondansatör bacaklarından osiloskop ile bakınca sinüs mü görürüz?

Soruyu özel bir devre için değil, genel olarak sorduğunuzu varsayarsak...

Bu sorunun önceden belli ve standart bir cevabı yok.
Devrenin özelliklerine (tasarımına/şemasına), kondansatörün kapasite değerine, hatta uçlarına yük bağlı ise, o yükün direnç/empedans değerine göre değişir. Yani, genel olarak kondansatörün davranış biçimini çok iyi özümseyip, bunun ışığında her devrede kondansatörün rolünü ayrı ayrı yorumlamak gerekir. Bir bakıma; konfeksiyon giyim değil de, terzi elinden çıkmış "kişiye özel" giyim gibi bir şey...

Bunun neden böyle olduğunu, çok bilinen, çıkışı filtrelenmiş AC => DC dönüştürücü (AC girişli DC güç kaynağı) üzerinden örneklemeye çalışalım.

Önce, anahtar yardımıyla kondansatörü devre dışı bırakıp, onun ayaklarına aslında ne tür bir gerilim uygulanmakta olduğunu görmemiz gerekiyor:

"Köprü Diyot Çıkışı" diye isimlendirip, mavi renkle işaretlediğim sağdaki dalga şekli, bir sonraki adımda kondansatöre uygulanacak olan gerilime ait.

"AC Kaynak Uçları" diye isimlendirdiğim soldaki pembe işaretli kısımdan da, köprü diyot öncesi devreye uygulanan "orjinal" gerilimin dalga biçimini görebiliyoruz: AC / 50Hz / 12V (RMS) / Sinüs

Şimdi, kondansatörü devreye sokup; 10uF kapasite ve 1k yük direnci koşullarında, yani "tamamen bu duruma özgü" dalga biçimini görelim:

"Köprü Diyot Çıkışı" zaten kondansatöre ve yüke paralel bağlı olduğu için, osiloskop görüntüsü her üçünün de uçlarındaki dalga biçimini vermiş oluyor. Diğer bir deyişle, dönüştürücünün ÇIKIŞ DALGA BİÇİMİ 'ni görmüş oluyoruz.

Ben önce, yalnız kapasite değerini 10000uF'a çıkarıp, diğer parametreleri sabit bırakarak dalga biçiminin nasıl etkilendiğini buraya yansıtacağım. (1000uF ve üzerini mF [mili-Farad] olarak gösteriyor, bu sizi şaşırtmasın!)

Bir adım sonra, kapasiteyi 10uF'a geri alıp, iki ayrı deneme şeklinde giriş AC frekansını ve yük direncini değiştirerek, dalga biçiminin nasıl etkilendiğini göreceğiz.

En sonunda ise, örnek devrenin başlangıç değerleriyle (50Hz / 10uF / 1k) linkini size verip; çeşitli parametreler üzerinde oynayarak dalga biçiminin değişimini kendiniz gözlemleyin diye size bırakacağım.

Osiloskop görüntüsü - [ 50Hz / 10000uF / 1k ]

Osiloskop görüntüsü - [ 500Hz / 10uF / 1k ]

Osiloskop görüntüsü - [ 50Hz / 10uF / 4.7k ]

Devrenin başlangıç değerleriyle (50Hz / 10uF / 1k) linki:
https://tinyurl.com/2cdtsb3k