Makaralı uzatma kablosunun ısınması

[Yasin.]

Konunun başındaki videoyu başka ayrıntılarından dolayı bende paylaşacaktım ama @kocamanusta benden önce davrandı. Konu dağılmasın diye diğer ayrıntılara değinmeyeceğim.
Bizzat yaşadığım bir olayı anlatayım, benim 2 ortağım var, işyerimizi yeni açtığımız dönemlerde şehir dışı işlerimiz çok oluyordu. Taşra bir yerde otel bulamadığımız için çalıştığımız belediyenin misafirhanesinde kalmamız gerekti. Kalorifer çalışmadığı için ısınma için görevli bize elektrikli ısıtıcı verdi. Odada 1 priz vardı ve ısıtıcının kablo boyundan dolayı ısıtıcının istediğimiz yere konumlanması mümkün değildi. Ortağım araçtan uzatma kablosunu getirdi ve ısıtıcıya enerji verdi. Bende bu şekilde bunu uzun süre kullanırsak kablonun yanacağı söyledim ve makarayı boşalttım. Sabaha kadar bir sıkıntı olmadı. Sabah kabloyu tekrar sararken bizimki boş yere kabloyu açtık filan diye bla bla edip durdu. Bir hafta sonra revize işler için 2 ortağım beraber gittiler ve aynı oda da konaklamışlar. Tahmin edeceğiniz üzere aynı ısıtıcı ve sarılı makara kombimasyonu ile uykuya dalmışlar. Gece 3-4 civarı bla bla eden ortağım uyanmış (belki de tuvalet içinde olabilir). İçerisi sim siyah dumana boğulmuş vaziyette. Hemen diğer ortağı uyandırmış kalk çabuk zehirlenip ölecez diye. Kablo makarasındaki kablo hamur kıvamına gelmiş neredeyse. Telefonda yazması zahmetli olduğu için kısa kesiyorum. Matkap vs gibi yükler sürekli azami gücü çekmediği için tam referans olamayabilir. Ama büyük güçlerde makarayı açmak her zaman en doğrusu.

Birde sarılı makaranın bobin etkisi ile ilgili değerlendirilme dışı bırakılan iki nokta var. Belki önem arz etmeyebilir.
Birincisi; elektromanyetik kayıpların olabileceği ihtimali. Belki devede kulak bile sayılmayabilir. Ama böyle bir durum olduğu gerçeğini değiştirmiyor.
İkincisi; kablo iletkeninin sadece 2 tane iletken olduğunu kabul ederek yüke giren ve çıkan akımların yön olarak birbirlerine ters olduğu yanılgısı. Sonuçta bu kablolarda üçüncü bir iletken daha var (toprak iletkeni). Değişik senaryolarda bu iletkenin etkilerininde hesaba katılması gerekir diye düşünüyorum.

 

[clc]

@clc eğer tipik bir kullanımda sorun yaşanmıyorsa, bu geçerli ve doğru bir veridir. Ben makara sökülmezse de kablo ısınmaz demiyorum. Eğer kablonun akım taşıma kapasitesinin altında bir kullanım varsa, makara sökük iken az ısınır, makara sökük değilken alev alıp yanar durumu olmaz diyorum. Makara sökük değilken kablo daha fazla ısınsa da zarar görmez diyorum.

Bunu bilemeyiz. Benzer mantıkla trafo yaptığımı düşünelim, elime 100 metre kablo alıp 100A geçireyim, zarar görmesin ama trafoya sarıp 100A geçirdiğimde içerideki sargılar zarar görebilir de görmeyebilir de. O yüzden makaralı bütün kablolar özelinde bir yorum yapmak mümkün değil. Makarayı açtığınızda muhteşem çalışan iki farklı makara dahi aynı ortamda biri yanabilirken diğeri yanmayabilir. Kaldı ki bu yanma olayı çok ilerisi bu olayda benim gördüğüm çoğu örnekte dış izolasyonda erime var, alev alıp yanma sonraki aşama gibi belki de yapılan plastiklerin bazıları yanmaz değil.

 

[taydin]

Ama büyük güçlerde makarayı açmak her zaman en doğrusu.

İşte burada da gene ayrıntılar önemli. Eğer sen 1.5 mm² uzatma kablosunu alıp buna 3000 W lık UFO bağladıysan, o zaman o kablonun akım taşıma kapasitesini aşmışsın demektir.

 

[frekans50]

Makara üzerinde taşıma kapasitesi ayrı belirtilmiş. İsabetli olmuş. Düşük güç için kablo açılmasına gerek yok.

Ben sorun kaynağını galiba tespit ettim. Bu kablo çifti burulu olsa belki de o abartılı ısınma sorunu olmayacaktır.

Akımlar ters yönlü, manyetik alan sıfır, bobin özellği sıfır olması beklenir.

Fakat iletkenler muntazam sarılmış değil arada az da olsa fark var. Bu yüzden bobin etkisi kalıyor. Yani sadece havalandırma sorunu nedeniyle ısınıyor değil. Seri bobin gibi oluyor.

Burulu kabloyla deneme yapan olursa bilgilenelim. Isınma çok daha az olacaktır.(?)

Burulu elektrik kablosu var mıdır onu da öğrenmiş olalım.

 

[taydin]

Bunu bilemeyiz. Benzer mantıkla trafo yaptığımı düşünelim, elime 100 metre kablo alıp 100A geçireyim, zarar görmesin ama trafoya sarıp 100A geçirdiğimde içerideki sargılar zarar görebilir de görmeyebilir de. O yüzden makaralı bütün kablolar özelinde bir yorum yapmak mümkün değil. Makarayı açtığınızda muhteşem çalışan iki farklı makara dahi aynı ortamda biri yanabilirken diğeri yanmayabilir. Kaldı ki bu yanma olayı çok ilerisi bu olayda benim gördüğüm çoğu örnekte dış izolasyonda erime var, alev alıp yanma sonraki aşama gibi belki de yapılan plastiklerin bazıları yanmaz değil.

İki durumda da 100 A ile test ediyorsan, o zaman tabiki kesin olarak sorun çıkacaktır. İletkenlerin akım taşıma kapasitesi, belli bir ısı uzaklaştırma yeteneğine göre verilir. Mesela açık havadaki iletken, veya izolasyonlu iletken, veya izolasyonlu ama duvardaki kablo kanalındaki iletken vs.

Sen şimdi açık havadaki iletkenin akım taşıma kapasitesini 100 A olarak tespit etmişsin. Bunu sonra izolasyonlu ve kablo kanalına koyarsan artık 100 A taşıyamaz. O yüzden kablonun taşıma kapasitesinin altında bir kullanımdan bahsettim ve benim denemelerimde 2 kW lık bir yük, 2.5 mm² kesitli bir makarada saatlerce sorunsuz çalıştı. 3 kW da ne olur denemedim, aslında deneyebilirim. 3 kW dan öte bir yükü de bu kesitte kabloda zaten çalıştırmaman lazım, o yüzden "kaynak makinasını bağlayınca sorun çıkabilir o yüzden makarayı mutlaka sökmek lazım" iyi bir argüman değil.

 

[clc]

İyi bir argüman değil ama riski düşüren bir argüman. Kablonun sarılı halde akım taşıma kapasitesinin düştüğünde hemfikiriz, ancak ne kadar düştüğü belirsiz. Belli ki son kullanıcının böyle bir limit konusunda bilinci de çok uygun değil, dolayısı ile kullanım için tamamen açılmasını önermek daha mantıklı oluyor. Delici/kırıcı tipi bir yükü 2kW da sürekli yüklemeniz maalesef çok mümkün değil, EV şarj ya da ısıtıcı çalıştırma durumunda(kaynak makinası içinde sürekli yükleme çok mümkün değil demek istiyorum ancak neredeyse aralıksız 5 dakika kaynak yapılabiliyor fazlası da mümkündür, bu durumda makaradaki Kablonun thermal time constant ı hakkında bir tahmin yapamadığım için yorum yapamıyorum) gerçek anlamda sürekli güç tüketimi var. Dolayısı ile evet bazı yüklerde açmazsınız ve erimez, ama bu asla bu kullanımın güvenli olduğunu göstermiyor. Özellikle iş yerlerinde iş kazasını önlemek için saçma gelse bile olsa riski düşüren her şey seçiliyor.

 

[czorgormez]

videoda bahsedilen makaranın içindeki metalin sekonder sargı gibi davranabileceği varsayımı yanlış. eğer o metal kapalı bir iletken halka şeklinde olsa haklıydı. geçmişte bir imalatta fabrika toroid trafoları U şeklinde demirlerle metal kasaya sabitlemiş. U demirler aynı bir sekonder sargı gibi davranarak ciddi ısınıyordu. ama sargının içindeki metal endüktansı arttırabilir.

aslında hesabı kolay bir lcr metre ile kapalı haldeki endüktans ölçülür buradan o bobin üzerinde harcanancak güç de çıkar.

 

[Yasin.]

İşte burada da gene ayrıntılar önemli. Eğer sen 1.5 mm² uzatma kablosunu alıp buna 3000 W lık UFO bağladıysan, o zaman o kablonun akım taşıma kapasitesini aşmışsın demektir.

Evet piyasada 2,5mm² özellikle yumuşak kavuçuk yada silikon bulmak zor. Her elektromarkette olmayabiliyor. Normal kullanıcı pek önemsemeyebilir, iş gereği şantiye ortamlarında gerek duyduğumuz için her zaman 25mt den uzun olmayan 2,5mm² lik olanı alıyoruz. 50mt tek makara yerine 2 tane 25mt kullanmak daha mantıklı geliyor. Zaten fiziksel olarak 3x2,5mm² kesite sahip 50mt makarayı sürekli seyyar halde kullanmak ayrı bir eziyet olur.
Makarlar ile ilgili diğer bir tehlikede prize takılıyken sarmak yada açmak.

 

[kocamanusta]

 

[ankyra]

Anormal ısınıyor ise iletkenler bakır görünümlü alüminyumdur.

 

[kocamanusta]

mesele kuzu-dana bağırsağı değil şiş ya da atom usulü sarım.

 

[kocamanusta]

beklediğim düzeltme geldi. hocamızın üslubu takdire şayan.

 

[burakkaleli]

uzun metrajli kablolarda yuk dusukte olsa yuksekte olsa kabloyu tam acmak gerekli yada uzatma kablosunu kisa mesafe icin kullanmak yerine kisa uzatma kablosu kullanilmali bu gucude etkiliyor evet bobin etkisi hem kablo sarimindan hemde kabloyu sardiginiz makaranin sarildigi metalden dolayi kablonun acilmadan rulo seklinde kullanilmasi vs vs bir suru teknik konu kablo kesiti derseniz farketmez belki biraz bozulma gecikir yada kablonuz daha gec yanabilir çoğu hikaye diye bilir isteyen deneye bilir senelerin verdigi tecrübe kendimize masraf acmak yerine bazen tecrube sahibi ustalarin dedigini yapmak gerekir bir profesörün bile ilgisini ceken konu boylelikle acikliga kavuşmuş olmali hersey gönlünüzce olsun

 

[çaycı]

bunu dikkate alan ürünler de varmış