Rulman için mil çapı.

[İskender Zâde]

Merhabalar, elimde iç çapı 20mm olan bir rulman var ve ufak projemde bunu kullanacağım. Rulmana mil takacağım, tam oturması gerekiyor, içinde oynamaması gerek. Milin çapını kaç mm yapmam gerek?

 

[taydin]

Eğer mili 19.98 mm yaparsan boşluksuz girer. 20 mm lik civa çeliği mil al, sonra da bir zımparayı düz bir metal parça ile milin uçlarına tut. Arada bir de mikrometre ile ölçüm yap.

 

[Endorfin35+]

Milin ucunda çapak varsa temizlenmeli. Rahat montaj için mil bir süre dondurucuda bekletilebilir. Rulman mile aşırı rahat geçiyor ise rulman yapıştırıcısı kullanılabilir.

 

[İskender Zâde]

Yardımınız için teşekkür ederim.

 

[birisim]

Rulman için genellikle 2 sistem kullanmakta - delik bazlı veya mil bazlı. İkisinin farkı - rulmanın hangi tarafı sıkı oturacak hangisi ise boş. Boş deyince, keyfine göre boş değil, tolerans ve geçme sıklığına göre. Uygulamaya göre değerler değişir. Bu sistem metal işlemede kullanılan kesici aletlerin toleranslarıyla bizzat bağlı.

Örnek dokumandan (internet'te daha fazlası var) 4cu sayfada tablolardakı uygulamalara bakarak boşluklar veya sıkılık oranı seçilebilir. Bu arada, torna var mı elinde? Dışarıya mı yaptırılacak?

https://www.ntnglobal.com/en/products/catalog/pdf/2203E_a07.pdf

Belke o kadar derinlere inmeye gerek yok. Rulman nerede kullanılacak? yük, hız, uygulama detayları?

 

[Mehmet.b]

Rulmanı kilitli torbaya koyup ağızını kilitleyin. Hava kalmasın içinde.
Bir küçük tencereye su koyup kaynatın. Rulmanı bu suya bırakın. Su tekrar kaynayınca rulmanı torbadan çıkarıp mile rahatça takabilirsiniz.
Fazla sıcak suda tutmayın. Bir de dikkatli olun, her şey sıcak.

 

[Under Ground]

Rulmanı kilitli torbaya koyup ağızını kilitleyin. Hava kalmasın içinde.
Bir küçük tencereye su koyup kaynatın. Rulmanı bu suya bırakın. Su tekrar kaynayınca rulmanı torbadan çıkarıp mile rahatça takabilirsiniz.
Fazla sıcak suda tutmayın. Bir de dikkatli olun, her şey sıcak.

İşletmelerde daha vahşi bir yöntem olarak oksijen kaynağı ile yapıldığını da gördüm malesef.

 

[birisim]

Rulmanı kilitli torbaya koyup ağızını kilitleyin. Hava kalmasın içinde.
Bir küçük tencereye su koyup kaynatın. Rulmanı bu suya bırakın. Su tekrar kaynayınca rulmanı torbadan çıkarıp mile rahatça takabilirsiniz.
Fazla sıcak suda tutmayın. Bir de dikkatli olun, her şey sıcak.

Sıvı yağ sudan iyidir. Paslanmaya yol açmaz ve kaynama noktası yüksek olduğundan daha rahat geçirmeye imkan verir.
Ama genellikle milin sıkı geçme çapı doğru ölçüde işlenince preste yaparlar.

 

[Mehmet.b]

Yazdıklarımı daha dikkatli okumalısınız. Ayrıca sıcaklığın çok yüksek olmasına gerek yok. 80-90°C yeterli.

 

[Diyot]

Milin ucunda çapak varsa temizlenmeli. Rahat montaj için mil bir süre dondurucuda bekletilebilir. Rulman mile aşırı rahat geçiyor ise rulman yapıştırıcısı kullanılabilir.

Evet, tornada kalemle ufak bir dokunuş iyi olur.

 

[birisim]

Yazdıklarımı daha dikkatli okumalısınız. Ayrıca sıcaklığın çok yüksek olmasına gerek yok. 80-90°C yeterli.

torbayı ilk baştan okudum.
Yeterli olduğunu söylüyorsunuz. Lakin hangi fit için?

Örnek fit tablosuna bakalım:

SKF

www.skf.com

6004 rulman için 16-30 ölçüler için iç çap 19.99 ile 20mm arası olur oda sıcaklığında sıcaklıkta.
20 dereceden 90'a kadar ısıtınca genişleme :
(t_heat - t_normal) * thermal_expansion_co * id/ 1000 = (90-20) * 0.012 * 20mm /1000mm = 0.0168...

Yani rulman iç çap olçü aralığı 19.99 + 0.0168 = 20.0068mm ile 20 + 0.0168 = 20.0168mm

Mil k6 toleransa göre işlenmişse mil çapı 20 + 0.002 = 20.002mm ile 20 + 0.015 = 20.015mm

ISO Tolerances for Shafts (ISO 286-2)

ISO Tolerances for Shafts (ISO 286-2)

www.tribology-abc.com

Yukarıdakı listelenmiş ısınmış rulman ile oda sıcaklığında mil çapların enterferans olma ihtimali var.
Enterferans rulman mile serbest geçmeyebilir anlammına geliyor.

Yani fit toleransları olmadan rulman-mil takma yöntemi belirlenmez normalde.

 

[mechanic]

Bu tip rulmanlarda mile sıkı oturması için konik geçme oluyor. Ama adını bilmiyorum.

 

[taydin]

20 mm göbek çapı olan bir rulmana 20 mm civa çeliğini sokmak için rulmanı ısıtıp mili soğutmak uygun bir çözüm olmaz diye düşünüyorum. İki ihtimal olur bu yapılırsa:

* Isılar dengelendiğinde rulmanın göbek yüzüğü çatlar.
* Göbeğin genişlemesinden dolayı bilyalar ile yollar arasındaki boşluk azalır ve rulman artık daha zor dönmeye başlar. Bu da rulmanın aşırı ısınması demek.

Eğer profesyonel sonuç isteniyorsa, tornada taşlama aparatı kullanılarak civa çeliğinin ucunun çapı 19.98 mm ye indirilir.

Taşlama aparatı olmadan, torna kalemiyle yapabilme ihtimali çok zor. Torna varsa, tornaya bağlayıp ucundan zımpara ile yavaş yavaş malzeme eksiltirsin ve arada bir mikrometre ile ölçersin. Torna yoksa, mili bir yere bağlarsın ve gene zımpara ile, arada bir mili çevirerek malzeme eksiltirsin. Çok ufak bir merkezleme hatası olur çünkü her yerden eşit malzeme eksilmiyor, artık bu hata senin için önemli mi değil mi senin karar vermen lazım.

 

[Under Ground]

20 mm göbek çapı olan bir rulmana 20 mm civa çeliğini sokmak için rulmanı ısıtıp mili soğutmak uygun bir çözüm olmaz diye düşünüyorum. İki ihtimal olur bu yapılırsa:

* Isılar dengelendiğinde rulmanın göbek yüzüğü çatlar.
* Göbeğin genişlemesinden dolayı bilyalar ile yollar arasındaki boşluk azalır ve rulman artık daha zor dönmeye başlar. Bu da rulmanın aşırı ısınması demek.

Eğer profesyonel sonuç isteniyorsa, tornada taşlama aparatı kullanılarak civa çeliğinin ucunun çapı 19.98 mm ye indirilir.

Taşlama aparatı olmadan, torna kalemiyle yapabilme ihtimali çok zor. Torna varsa, tornaya bağlayıp ucundan zımpara ile yavaş yavaş malzeme eksiltirsin ve arada bir mikrometre ile ölçersin. Torna yoksa, mili bir yere bağlarsın ve gene zımpara ile, arada bir mili çevirerek malzeme eksiltirsin. Çok ufak bir merkezleme hatası olur çünkü her yerden eşit malzeme eksilmiyor, artık bu hata senin için önemli mi değil mi senin karar vermen lazım.

Rulmanları bilmem de hocam bazı çok büyük güçlü motorlara kaplin çakabilmek için yetkili servis oksijenle kaplini deli gibi ısıtıyordu. Hatta elinde termometre ile sıcaklık ölçümü yapıyordu. Bir kere acemi bir teknik servis elemanı tam sıcaklığına gelmeden kaplini mile takmaya kalktı. Ortasında lap diye kalmasın mı. Hadi yavrum gelsin çektirme. Sökelim tekrar ısıtalım. Baya sağlam da fırça yemişti.

 

[birisim]

20 mm göbek çapı olan bir rulmana 20 mm civa çeliğini sokmak için rulmanı ısıtıp mili soğutmak uygun bir çözüm olmaz diye düşünüyorum. İki ihtimal olur bu yapılırsa:

* Isılar dengelendiğinde rulmanın göbek yüzüğü çatlar.
* Göbeğin genişlemesinden dolayı bilyalar ile yollar arasındaki boşluk azalır ve rulman artık daha zor dönmeye başlar. Bu da rulmanın aşırı ısınması demek.

SKF induksyon ısıtma satıyor rulman sıcakken takılması için.

SKF

www.skf.com

Norlmalde civa çeliğı şaft toleransları ne kadar? Yerli tüccararın sitesinde h8 görmüştüm.
En kötü halde yerine oturması için nazikçe ricada bulunur. ısıtmadan.

 

[taydin]

Yanlış anlaşılmasın, ben kesinlikle ısıtma veya soğutma yapılmamalı demiyorum. Bir milin bir deliğe boşluksuz girmesine "interference fit" deniyor ve bunun için gerekli işleme miktarları da yukarıda belirtildiği gibi tablolarda veriliyor. Bu ölçülere getirmeden, 20 mm deliğe 20 mm mili, deliği ısıtıp mili soğutarak takmak uygun değil diyorum. Zaten 19.98 mm yapsan bile mili, o da hemen öyle kolaylıkla girmiyor. Gene ısıtma/soğutma işlemleri gerekebilir.

 

[taydin]

En kötü halde yerine oturması için nazikçe ricada bulunur. ısıtmadan.

Göbek çapı 20 mm olan bir SKF rulmanın toleransı oldukça düşüktür (yani 20.00 mm ye çok yakındır) Civa çeliği millerin de dışı silindirik taşlamadan geçiyor, onların da çapı 20.00 mm ye çok yakındır. Bu şartlarda bile birini ısıtıp diğerini soğutarak takmak uygun değildir diyorum ben. interference fit için belirtilen işlemenin yapılması şart.

 

[birisim]

Göbek çapı 20 mm olan bir SKF rulmanın toleransı oldukça düşüktür (yani 20.00 mm ye çok yakındır) Civa çeliği millerin de dışı silindirik taşlamadan geçiyor, onların da çapı 20.00 mm ye çok yakındır. Bu şartlarda bile birini ısıtıp diğerini soğutarak takmak uygun değildir diyorum ben. interference fit için belirtilen işlemenin yapılması şart.

Taşlama bir şey ifade etmiyor. Tolerans önemli. h8 tolerans'ta 18mm-30mm arası çapta şaftın ölçüleri -33um ile -0 um. Yani en kötü ihtimalde 6 mikron interferens olur. En kötü ihtimalde preste veta ısıtılarak takılır sorunsuz. Veya 33mikronluk boşluk kalır - çok fazla sayılır. Bundan dolayı h8 toleranslı şaftları normalde kullanmazlar rulmanlarda.
Belki sokaktakı seyyar tezgah benzeri uygulamalarda bu kombinasyon iş görür.

Endüksyonlu millere gelince - onların toleransları daha iyi. Örnek - f7 (rakam düşünce ara düşüyor).

İndüksiyonlu Sert Krom Kaplı Miller

| Firmamız; makine endüstrisi, demir-çelik endüstrisi, iş makinaları ve maden endüstrisi olmak üzere sanayinin her alanındaki ihtiyaçlar için 20 mmden 600 mm piston çapına ve 6000 mm strok mesafesine kadar tek veya çift etkili standard ve özel hidrolik silindirler üretmektedir.

www.mertakiskan.com

Piyasada bunları lineer rulamnlar için kullanıyorlar. Lakin lineer rulman için şaftlar 6 toleransında olması tavsiye olunur. Rakam düşünce fiyatlar artar. Ama millet 6 pahalı olduğu için f7 tercih ederler.

 

[taydin]

@birisim anladığım kadarıyla şunu diyorsun. Eğer rulman için neredeyse mükemmel 20 mm ise, şaft da neredeyse mükemmel 20 mm ise, bunların yüzey pürüzlülüğü de son derece düşük ise, o zaman 20 mm deliğe 20 mm şaft takabiliriz.

Ben o tip malzemelerle hiç çalışmadım, o yüzden o bilginin bana bir faydası yok.

 

[birisim]

Hocam, mükemmel diye bir şey yok.
Normalde üretilen her mekanik parçanın ölçüleri nominal değerlerden farklı olur. Farklılıklar toleranslarla sınırlanıyor.
Yani, rulmanın iç dış çap toleransları var, şaftın da aynı.

Rulmanlar ile şaft çaplarının seçiminde rulmanın sıkı, tatlı sıkı veya boş geçmesini gerekliliğini çalışma şartları belirliyor.
Rulman şaft fitleri gösteren böyle güzel resim var. Büyük harflerle olanlar deliklere ait, küçük harfler şaftlara.
Clearance fit - boş, Transition fit tatlı sıkı, İnterference fit - sıkı olarak yerli piyasada kullanılıyor.

Peki şaftların çapı nasıl seçiliyor - tecrübeden gelen şaft toleransları var uygulamaya göre. Örnek tabloya (tabloda tüm kombinasyonlar yok, internette daha çeşitli versyonları bulunur) bakalım:

How to Determine Bearing Shaft and Housing Fit - Baart Group

A proper shaft and housing fit are vital for the life of your bearings. We break down the process for correctly determining the bearing fit.

baartgroup.com

Hangi koşullarda şaftı toleransı ne olacak 4cu kolonda belirtilmiş. Rulman delikleri zaten standart olmalı (özel rülman değilse). Yani mil işlenince ölçülerin dağılımı belirlenmiş toleransları geçmemeli. Örnek normal ve heavy loads seçilir ve k6 toleransa karar verilirse 20mm şaftın ölçüleri tornadan +2 ile +15 mikron nominal çaptan daha büyük olmalı (18-30mm çaplar için) ve bu sınırlarda kalmalı.

ISO Tolerances for Shafts (ISO 286-2)

ISO Tolerances for Shafts (ISO 286-2)

www.tribology-abc.com