SMPS Temelleri 1

Aşağıdaki temel devre üzerinden gidelim:

1621806081533.png


100 V luk DC bir kaynağa bağlı 10 Ω luk bir rezistif yükümüz var. Devre bu şekilde normal çalışıyorken direnç üzerinde 1000 W lık bir güç harcanıyor. Diyelim direnç üzerinde harcanan gücü değiştirmek istiyoruz, örneğin R1 aslında bir elektrikli ısıtıcı ve biz üretilen ısıyı değiştirmek istiyoruz. Bu gücü değiştirmek için aşağıdaki yöntemlerden birisini kullanabiliriz:

1) Besleme voltajını değiştirebiliriz. Ama elektrik ile çalışan birçok sistemde besleme voltajları belli bir değerde sabitlenmiştir ve tam olarak istenen voltaj her zaman elde edilememektedir. Örneğin pille çalışan bir sistem ise, 2 pil az geliyor, 3 pil çok geliyor olabilir. Veya şebeke gerilimi ile çalışıyorsa sistem, şebeke voltajı da sabit. O yüzden güç ayarı için çok cazip bir metot değil.

2) Yük direncini değiştirebiliriz. Bu da çoğu zaman mümkün değildir, çünkü yükün direnç değeri çoğunlukla imalat sırasında belirleniyor ve sonradan değiştirilemiyor. Değiştirilebilir olabilen yüklerde de (örneğin reosta), yükün güç tüketme kapasitesi ayarlanan direnç değeri ile değişmektedir.

3) Yüke seri bağlı olan bir değişken direnç bir miktar voltajı üzerine alabilir, böylece yüke daha az voltaj gider ve yükün tükettiği güç azalır.
1621806743902.png

Bu değişken direnç, bir transistör de olabilir ve transistöre verilen baz akımına göre üzerinde düşen voltaj ayarlanabilir.

1621806918079.png

Lineer güç kaynaklarında kullanılan yapı da bu şekildedir. Bu iki yapının en büyük dezavantajı, verimlerinin son derece düşük olması, seri bağlı direnç veya transistör üzerinde tüketilen gücün yarattığı ısıyı uzaklaştırmak için büyük boyutlu soğutucular, fanlar gerekmesi.

4) Yük direnci üzerindeki voltajın sürekli var olması yerine, voltajın belli bir zamanlama ile açılıp kapanması. Böylece voltaj var olduğu süre yük güç tüketecek, voltaj kesildiğinde güç tüketmeyecek. Neticede yükten alınan ortalama güç, maksimum güçten daha az olacak.

1621807236163.png

Burada bir MOSFET'i anahtar olarak kullanıyoruz ve gate'ine de %50 duty cycle'a sahip kare dalga veriyoruz. Bu durumda yük üzerinde harcanan güç, maksimum gücün %50 si oluyor. Yük üzerinde tüketilen güç, birebir gate sinyalinin duty cycle değeri tarafından belirleniyor.

1621807425052.png



Eğer amacımız rezistif bir yükün üzerinde harcanan gücü değiştirmek ise, bu anahtarlama metodu işimizi gayet güzel bir şekilde görüyor. Ama her zaman bu yeterli olmuyor. Bazan çıkıştaki voltajın girişteki voltajdan daha az olmasını sağlamak zorundayız, çünkü yük artık basit bir rezistif yük değil ve maksimum bir çalışma voltajı sınırına sahip olan başka bir elektronik devre olabiliyor. Bu durumda sadece giriş voltajını anahtarlamak işimizi görmüyor çünkü anahtar açık iken giriş voltajı aynen çıkışa ulaşıyor, anahtar açık iken de çıkışa hiçbir voltaj ulaşmıyor. Anahtar açık iken çıkıştaki devrenin de maksimum çalışma voltajı aşıldığı için o devre derhal bozulacaktır. Seri bir transistör bağlayarak ve transistörün baz akımını da çıkış voltajına göre regüle ederek çıkışta istediğimiz voltajı elde edebiliriz, ama bunu yapınca seri transistör üzerindeki yüksek güç kaybı ve aşırı ısınma sorunu ile karşılaşıyoruz. Peki anahtarlama yaparak çıkıştaki voltajı nasıl azaltabiliriz? İşte SMPS güç kaynaklarının yaptığı tam olarak budur. Bir sonraki konuda en temel SMPS güç kaynağı olan "buck" üzerinde duracağız.
 
Peki 1000w rezistansı 500w olarak çalıştırmak için %50 On/Off yapıyoruz ve ortalama güç 500w oluyor bu tamam. Peki ideal frekans için bir yöntem/kabul var mı?
 
Ortalama güç sadece duty cycle'a bağlı, frekansa değil. Ama pratikte frekansın duyma sınırının üzerinde olması istenir ki birşeyler manyetik alanın etkisiyle titreşip zırıldamasın. Aynı zamanda frekansın MOSFET anahtarlama kayıplarının belirgin olmaya başladığı değerden de az olması istenir.
 

Forum istatistikleri

Konular
5,663
Mesajlar
97,415
Üyeler
2,440
Son üye
turankaya

Son kaynaklar

Son profil mesajları

cemalettin keçeci wrote on HaydarBaris's profile.
barış kardeşim bende bu sene akıllı denizaltı projesine girdim ve sensörleri arastırıyorum tam olarak hangi sensör ve markaları kullandınız yardımcı olabilir misin?
m.white wrote on Altair's profile.
İyi akşamlar.Arabanız ne marka ve sorunu nedir.Ben araba tamircisi değilim ama tamirden anlarım.
* En mühim ve feyizli vazifelerimiz millî eğitim işleridir. Millî eğitim işlerinde mutlaka muzaffer olmak lâzımdır. Bir milletin hakikî kurtuluşu ancak bu suretle olur. (1922)
Kesici/Spindle hızı hesaplamak için SpreadSheet UDF'leri kullanın, hesap makinesi çok eski kalan bir yöntem :)
Dr. Bülent Başaran,
Elektrik ve Elektronik Mühendisi
Yonga Tasarım Özdevinimcisi
Üç güzel "çocuk" babası
Ortahisar/Ürgüp/Konya/Ankara/Pittsburgh/San Francisco/Atlanta/Alaçatı/Taşucu...

Back
Top