Yüksek güvenilirlik sistemlerinde röle kullanımı

[taydin]

Öyle bir sistem düşünelim ki, bir röle ile bir cihaz aktive ediliyor. O röle o cihazı tam o anda aktive etmezse, ya birileri ölecek, yada korkunç maddi zarar oluşacak. Nasıl bir çözüm kullanılabilir? Benim ilk aklıma gelen yedekli birkaç röle paralel bağlayıp hepsini aynı anda açmak. Başka nasıl bir yöntem olabilir?

Veya diyelim cihazı aktive etmek o kadar kritik değil, ama cihazın deaktive edilmesi kritik. Burada nasıl bir çözüm üretilebilir? Gene benim aklıma gelen, iki röleyi seri bağlamak ve ikisini de aynı anda açmak. Rölenin birisi yapışmış ise diğer röle devreyi açacaktır. Başka nasıl bir yöntem olabilir?

Bir de ikisinin birleştiği senaryoyu düşünelim. Hem açma kritik hem de kapama. Nasıl bir çözüm üretilebilir?

 

[Yasin.]

Çift kontaklı röle kullanıp kontağın birisi ile kontrolcüye geri besleme vermek

 

[132kHz]

Safety relay olarak geçen röleler var onların iç yapısını - çalişma mantığını araştırmak gerek

 

[Endorfin35+]

Biraz muğlak. AC enerji hattını mı kesiyorsun? Kaç amper? Kaç volt...

Mesela ben triyak ve röle ile asenkron motor yön kontrol yapıyorum. Röle hiçbir zaman üzerinde akım varken konum değiştirmiyor. Aksi halde kontaklar nerdeyse anında yapışıyor...

 

[Endorfin35+]

Inrush akımı elektrik sistemlerinde motor veya herhangi başka bir yükün ilk çalışması esnasında çektiği anlık yüksek akımdır. Rezistif yüklerde genellikle inrush akımlı rölelere ihtiyaç duyulmazken endüktif (motor) ve kapasitif (LED lamba) yüklerde büyük ölçüde ihtiyaç duyulur.

Inrush Özellikli Röleler - Component By Özdisan

Elektronik dünyasında hemen her devrede sıklıkla karşılaştığımız elektromekanik komponentlerin başında röleler gelir. Kullanım amaçları düşük akımlar ile yüksek akımlı yükleri kontrol edebilmektir.Bobin, yay ve kontak olmak üzere temel 3 yapıdan oluşur. Bobin Bobin, üzerine düşen enerjiyi...

componentbyozdisan.com

 

[hakan8470]

Burada olay baska bir boyuta gidiyor sanirim, insan hayati onemli ise hiz onemlidir, hiz i saglamak istiyorsak hizli olan bir sey kullanmak gerekir, bu role zaten icadindan beridir yavas. Ustelik Endorfin abinin belirttigi gibi uzerinden akim gecerken rolelerin kapanma acilma sorunlarida var.

Ama anladigim taydin abi zorluyorsun ki bunu rolelerle yapmaktan baska caremiz yoksa, nasil yapacagiz.

 

[kocamanusta]

makine kontrollerinde emniyet rolesi bu amaçla kulanılıyor.

 

[taydin]

Çift kontaklı röle kullanıp kontağın birisi ile kontrolcüye geri besleme vermek

Bu bir çözüm olmaz, çünkü kontağın çalışmadığı ile ilgili geri bildirim gitse de ölen ölecek. Yükün çalışacağı garanti edilecek. Paralel röleler de bunu sağlıyor zaten, ama sadece yükü ÇALIŞTIRMA için sağlıyor, yükü DURDURMA için sağlamıyor.

 

[taydin]

makine kontrollerinde emniyet rolesi bu amaçla kulanılıyor.

Neticede bu da tek bir röle, tek bir arıza noktası. Yedeklilik (redundancy) sağlamak istiyoruz.

 

[taydin]

Biraz muğlak. AC enerji hattını mı kesiyorsun? Kaç amper? Kaç volt...

AC olması veya yük durumu önemli değil. Önemli olan, devreye girecek yük, devreye girmezse, veya devrede olan yük devreden çıkmazsa çok kötü sonuçları olacak.

 

[ozkarah]

En az 4 röle ile (2li paralel gruplar birbirine seri bağlı) tüm röleleri birlikte sürerdim.
4 tane optocoupler ile her bir röleden sinyal alıp, mikrokontrolör ile işini yapıp yapamadığını kontrol ederdim ve problem çıkaran röle varsa uygun bir yöntemle uyarı verirdim.

Ancak kesme senaryosunda iki ayrı paralel gruptaki 2 röle birden aynı anda bozulursa problem oluşur. Bu ihtimal azaltılmak istenirse 3. bir paralel grup daha seri olarak eklenebilir.

Çünkü rölelerden birisi arıza yapmaya başladığında artık redundancy bozuluyor; fark edilene kadar diğer rölenin de bozulmayacağının garantisi yok.

 

[taydin]

En az 4 röle ile (2li paralel gruplar birbirine seri bağlı) tüm röleleri birlikte sürerdim.

Evet bu tek bir röle arızasına karşı yedeklilik sağlıyor. Veya ikişer tane röle seri, sonra da bu iki tane seri kol da birbirine paralel bağlanabilir. Ama bu durumda şunu düşünmek lazım: Tek bir rölenin düzgün çalışma ihtimali nedir, üç tane rölenin düzgün çalışacağı ihtimali nedir?

 

[taydin]

Yani tek bir röle sorun çıkarabilir diye tedbir alıyoruz, ama tedbir sisteminde üç tane rölenin düzgün çalışması gerekiyor.

 

[hakan8470]

Bu mantikla ben hic paralel role baglamazdim, anlamadim paralel baglamayi neden yapiyoruz.

Hepsini seri baglardim, ama hepsini farkli surerdim. Biri acilsa yeter derdim.

 

[taydin]

Bu mantikla ben hic paralel role baglamazdim, anlamadim paralel baglamayi neden yapiyoruz.

Hepsini seri baglardim, ama hepsini farkli surerdim. Biri acilsa yeter derdim.

O açmada yedeklilik sağlıyor. Kapatmada sağlamıyor.

 

[taydin]

Sanırım 4 lü yedekli sistem için şöyle düşünmek lazım:

Yedekli sistemi kullanmadık, sadece tek röle var. 1 tane rölenin bozulma olasılığı nedir?

Yedekli sistemi kullandık. 4 tane röleden İKİ TANESİNİN, AYNI ANDA bozulma olasılığı nedir? Muhtemelen ikinci durumun olma olasılığı çok daha düşük. Eğer bir tanesi bozulsa, sistem çalışmaya devam ediyor. Ama tabi yukarıda belirtildiği gibi, rölelerden birisinin çalışmadığının algılanıp hemen uyarı verilmesi lazım ve ilgili rölenin hemen değiştirilmesi lazım.

 

[Mikro Step]

En girise guclu bir role konur. Rolenin arkasindaki yukler elektronik anahtarlarla devreye sokulup cikarilir. Hepsini de MCU kontrol eder.

Role yapisik kaldiysa elektronik anahtarlar aktif edilmez, elektronik anahtarlar arizalanmissa role aktif edilmez.

 

[taydin]

Otomatik olması lazım, o yüzden röle kullanıyoruz. Yoksa hiç röle kullanma hepsini anahtar yap.

 

[Mikro Step]

Birileri olecekse tek basina roleli cozumler ilkel kalir. Rolesiz tamamen elektronik anahtarlar da guvenilir olmaz.

Asansor kontrolu ve otomobil kontrolu ornek olabilir.

 

[taydin]

Burada bir sistem için komple yedeklilik tasarlamıyoruz. Burada sadece işin röle kısmına odaklanıyoruz. Gerçek bir sistemde başka güvenlik önlemleri de olacaktır mutlaka.