2x24V Simetrik Güç Kaynağı Projesi + Kısa devre koruması

[Gokrtl]

@Mr_YAMYAM
Abi devrede LM317 tarafı yükteyken 11v dan yukarı çıkamıyor. Ayrıca ne rölede nede buzzer da tık yok. Boştayken 33v tam geliyor.

 

[taydin]

Trafo uygun gücü verebiliyor mu önce ondan emin olmak lazım Gökhan. Devreyi ayırıp direkt trafonun çıkışına bağla yükü ve AC voltajı ölç. Hem trafo yüksüz iken hem de yüklü iken. Eğer trafo bayılıyorsa devre ile uğraşmana gerek yok.

 

[Gokrtl]

Trafo uygun gücü verebiliyor mu önce ondan emin olmak lazım Gökhan. Devreyi ayırıp direkt trafonun çıkışına bağla yükü ve AC voltajı ölç. Hem trafo yüksüz iken hem de yüklü iken. Eğer trafo bayılıyorsa devre ile uğraşmana gerek yok.

Denedim abi. Çok az bayılma var. Ama bize taahhüt edilen değer 24v olduğuiçün bayılmıyor diyebiliriz.
Lm337 yi de değiştirdim yine aynı.
Yüksüz 25.9v
Yüklü 24.5v

 

[Gokrtl]

Trafo ölçümünden sonra şu sıralamayı yapmalısın.
Boşta iken referans bir gerilime örnek 15V a ayarla.
Sonra bu gerilime 15ohm direnç bağla. Teorik olarak 1A çekmelisin.
Elbette gerilim düşeceği için 1A çekemeyebilirsin. Ancak bu durumdaki çıkış voltajını ölç.
Kaç volt olduğunu not et.
Sonra voltmetre ile LM317 girişini, ardından 1 ohm direncin girişini, ve 0.47 ohm direncin giriş ve çıkışını ölçerek not et.
LM317 nin girişine kadar yaklaşık 24V civarı gerilim okumalısın. Bu gerilim sadece LM317 nin çıkışında düşük olmalıdır.
Buradan itibaren voltaj nerede ani düşüş yapıyorsa o elemanda veya bağlantıda sıkıntı vardır.

Yüksüz 15v ayarladım. 15ohm 25w direnç bağladım. 11 volta düştü, 750mA akım çekti.
Yüksüz 20v ayarladım. 15ohm 25w direnç bağladım. 15 volta düştü, 1A akım çekti.
şönte giren(1ohm 5w) 31v
şöntten çıkan(1ohm 5w) 30v
Bc557'nin Vce akımı 30.7v
1ohm 5w giren 30v
1ohm 5w çıkan29v
LM337 ye gien 29v
LM337 den çıkan19.5v
Yukarıdaki ölçümler yüksüz 20v ayarlı iken 15ohm yük bağlanarak yapılmıştır.
Dikkatimi çeken nokta 15ohm yük direnci de ısınıyor, 4.7ohm koruma direnci de ısınıyor.
Şimdi farkettim buzzera 30v gelince eriyip şekil değiştirmiş.
Buzzerın +kutbunu şaseye mi bağlamalıydım (eksi taraf için) ?

 

[Gokrtl]

Buzzeri sök ve tüm ölçümleri yük bağlı iken yaap.

şönte giren(1ohm 5w) 31.2v
şöntten çıkan(1ohm 5w) 30.4v
Bc557'nin Vce akımı 31.2v
1ohm 5w giren 30.3v
1ohm 5w çıkan29.4v
LM337 ye gien 29.4v
LM337 den çıkan19.5v
Zaten ölçümleri yük bağlı iken yapmıştım. tek fark buzzerı sökmek oldu. Değerler aşağı yukarı aynı çıktı.
Buzzerın +kutbunu şaseye mi bağlamalıydım (eksi taraf için) ?

 

[Gokrtl]

Hem LM317 yükte 11V tan yukarı çıkmıyor diyorsun hem de yükte 19V görüyorum diyorsun
İyi ölç.
Buzzer elektronik bir devredir.
Artı işaretli uç daima artı potansiyel farka tekabül etmelidir.
Yani LM337 de şase artı olduğu için o taraftaki buzzerin şasesi artı uç olmalıdır. LM317 de ise tersi olmalıdır.

Abi BC557 nin CE bağlantısını ters yapmışım. Her halukarda röleyi çekiyormuş. Buzzerı da ters bağladığım için ötmemiş. Şimdi onları düzelttim.
Devre de 4.7ohm koruma direnci ve yine 4.7ohm yük direnci var. 25v ayarlı iken yükü bağladığımda 11 volta çekti voltajı. Yarın devam edicem. Kafa yorunca migrenim tuttu.

Kafamı kurcalayan bir konu daha var. Bu devre benim güç kaynağı devrem olacak. Ben bunu 15 voltta çalıştırmak isteyecem ve ayarlıcam. Yükü bağlayınca hoop düşecek aşşağı. Bir güç kaynağın da böyle bir sorun olmamalı. Bunun nasıl önüne geçilebilir?

 

[taydin]

Gökhan, devreleri test ederken girişten çıkışa aşamalı gitmen lazım.

En baştan başladık, trafo yüklendiği zaman voltaj düşmüyor. Sonraki aşama doğrultucu (köprü diyotlar ve filtre kondansatörleri). Regülatör kısmını devreden çıkar ve doğrultucu çıkışını yüksüz ve yüklü ölç. Burada da bayılma yoksa sonraki aşamaya geç.

Sonraki aşama, kısa devre koruma devresi ve akım kapasitesini artıran güç transistörü olmadan, sadece LM317 ile test etmek. LM317 çıkışını 15V yap, yüksüz ve yüklü ölç (en fazla 1A çek). Burada da bayılma yoksa, sonraki aşamaya geç

Sonraki aşama, kısa devre koruma devresi olmadan, akım kapasitesini artıran güç transistörünü devreye al ve gene 15V'te yüksüz ve yüklü ölçüm yap.

Buna eliminasyon yöntemi deniyor, problem çıkana kadar deneme yapıyorsun ve problem çıkmadıkça ilgili bölümü elimine ediyorsun.

 

[Gokrtl]

@Mr_YAMYAM @taydin

Düzenleme: Test aşamasında çalan şarkının telif hakkının talep edilmesinden dolayı videonun şarkı çalan bölümü sessizleştirilmiştir.
Devre çalışıyor ama istediğim bu değil benim.

 

[Furkan KELEŞOĞLU]

Tamam'da Güç kaynağı olmamış ki. Senin devrenin çektiği akım sınır akıma yaklaşıyor ki power supply ünitesi cıkışı kesiyor. Yani sen power supply yapmadan önce yüksek akım cıkarabilen bir güç kaynağı ile ana devrenin max cekeceği akımı test etmeliydin daha sonra oturup power supply ünitesini tasarlamalıydın.

Bu arada supply kısa devre etmen ile yükünün fazla akım cekmesi aynı şeydir. Rölelerin çıkışı direk kesmesini istiyor isen. röleyi doğrudan sürmek yerine röleyi Tristör ile sürmek. Röleyi kısa devre anında kitlemek demektir. Tristörün Anot ve Katot uclarından birer kablo cıkarıp butona bağlarsın.

Kısa devreyi giderdiğine emin olduktan sonra butona bastığın gibi tristör kesime giderek röle kontaklarını kapatır. yani cıkışı tekrardan aktif eder.

 

[taydin]

Akım algılama devresini bir opamp olarak değiştirmedikçe röle titremesinden kurtulamazsın Gökhan. Diyelim akım sınırlama değerini 1A yaptın. Bu şekilde transistörle akım algılama olduğu müddetçe 1A'e yaklaşırken röle titremeye başlayacak hep.

 

[Gokrtl]

Tamam'da Güç kaynağı olmamış ki. Senin devrenin çektiği akım sınır akıma yaklaşıyor ki power supply ünitesi cıkışı kesiyor. Yani sen power supply yapmadan önce yüksek akım cıkarabilen bir güç kaynağı ile ana devrenin max cekeceği akımı test etmeliydin daha sonra oturup power supply ünitesini tasarlamalıydın.

Bu arada supply kısa devre etmen ile yükünün fazla akım cekmesi aynı şeydir. Rölelerin çıkışı direk kesmesini istiyor isen. röleyi doğrudan sürmek yerine röleyi Tristör ile sürmek. Röleyi kısa devre anında kitlemek demektir. Tristörün Anot ve Katot uclarından birer kablo cıkarıp butona bağlarsın.

Kısa devreyi giderdiğine emin olduktan sonra butona bastığın gibi tristör kesime giderek röle kontaklarını kapatır. yani cıkışı tekrardan aktif eder.

Benim trafo max 4A veriyor. Devre 5A verebilecek şekilde tasarlandı. Akım 1A'e gelince elemanlar titreşmeye başlıyor. Benim istediğim şu; ben devreye yük bağladığımda maksimum olan 4 amperi kullanıyorsam eğer kesime gitmesin, ama yük yokta uçlar kısa devre olmuşsa işte o zaman kesime gitsin.
Eğer bunun aksini düşünürsek şu sonuç çıkıyor. Benim yüküm 4 amper yerken güç kaynağım zarar görüyor demektir. Gitti kafa yineee...

Akım algılama devresini bir opamp olarak değiştirmedikçe röle titremesinden kurtulamazsın Gökhan. Diyelim akım sınırlama değerini 1A yaptın. Bu şekilde transistörle akım algılama olduğu müddetçe 1A'e yaklaşırken röle titremeye başlayacak hep.

Abi önce @Furkan KELEŞOĞLU na yazdığım akım kullanma konusunu netleştirelim. Sonra da bu röle ve buzzer titreşmesi olayına devreye bir opamp ekleyerek çözüm bulmaya çalışalım. Kafam gerçekten karıştı.
Benim trafom ve devrem 4A verebildiğine göre akım sınırlamasını hangi değere ayarlamalıyım?
Trafom veya devrem hangi koşulda zarar görmeye başlar?

 

[Furkan KELEŞOĞLU]

Bak Şunu karıştırıyorsun galiba. Bir cihaza power supply tasarlıyorsan. alacağın referans o cihazın kendisidir. daha sonra o cihaza uygun şekilde power supply tasarlarsın. power suplly referans alınıpta power supply tasarlanmaz.

Senin power supply demek 5 ampere dayanıyor. devren ise 1 amperi geçiyor. demek ki güç kaynağına zarar vermiyor zaten devre o akımı cekiyormuş.
Sana o yüzden dedim devreni ilkten yüksek akım veren bir güç kaynağında calıştır. baslarda tizzlerde son volume de bu ne akım cekiyor bunları not et.

Sorun şimdi anlaşıldı. sen power supply ünitesinin cıkışı geceği akım değerini 1 amper olarak berilemişsin. sen bunu 4 ampere cek diyeceğim ama yine şu var senin cıkıştaki devren max 2 amper cekiyor diyelim. ve ters bir şey oldu linear olarak akım cekişi arttı yani cihaz yanıyor kısa devre bu seferde power supply bekleyecek ki 4 ampere gelsinde cıkışı keseyim. buda yanlış bir şey.

Dediğim gibi cihazın max değerlerini not al. daha sonra cıkışı o akım değerinde kesecek şekilde tekrardan modifiye et.

 

[taydin]

Abi önce @Furkan KELEŞOĞLU na yazdığım akım kullanma konusunu netleştirelim. Sonra da bu röle ve buzzer titreşmesi olayına devreye bir opamp ekleyerek çözüm bulmaya çalışalım. Kafam gerçekten karıştı.
Benim trafom ve devrem 4A verebildiğine göre akım sınırlamasını hangi değere ayarlamalıyım?
Trafom veya devrem hangi koşulda zarar görmeye başlar?

Akım sınırlamanın ne zaman devreye gireceğini belirleyen şey, şönt direnç. Senin devrede bu 0.47 Ω muydu neydi? Eğer akım sınırlandırmanın daha yüksek akımda devreye girmesini istiyorsan şöntün direncini azaltman lazım.

 

[Gokrtl]

Bak Şunu karıştırıyorsun galiba. Bir cihaza power supply tasarlıyorsan. alacağın referans o cihazın kendisidir. daha sonra o cihaza uygun şekilde power supply tasarlarsın. power suplly referans alınıpta power supply tasarlanmaz.

Senin power supply demek 5 ampere dayanıyor. devren ise 1 amperi geçiyor. demek ki güç kaynağına zarar vermiyor zaten devre o akımı cekiyormuş.
Sana o yüzden dedim devreni ilkten yüksek akım veren bir güç kaynağında calıştır. baslarda tizzlerde son volume de bu ne akım cekiyor bunları not et.

Sorun şimdi anlaşıldı. sen power supply ünitesinin cıkışı geceği akım değerini 1 amper olarak berilemişsin. sen bunu 4 ampere cek diyeceğim ama yine şu var senin cıkıştaki devren max 2 amper cekiyor diyelim. ve ters bir şey oldu linear olarak akım cekişi arttı yani cihaz yanıyor kısa devre bu seferde power supply bekleyecek ki 4 ampere gelsinde cıkışı keseyim. buda yanlış bir şey.

Dediğim gibi cihazın max değerlerini not al. daha sonra cıkışı o akım değerinde kesecek şekilde tekrardan modifiye et.

Furkan hocam bu bir 2x24v 100w trafo ile beslenen 2x24v simetrik ayarlı güç kaynağı devresi. Yani ben bunun tek çıkışını kullandığım zaman 4 ampere kadar, 2 çıkışını da simetrik olarak kullandığım zaman 2 ampere kadar akım alabiliyorum. Yükümün ne olduğunu belirleyemem çünkü dediğim gibi bu bir güç kaynağı. Kimi zaman pil şarj ederim, kimi zaman yaptığım bir devreyi test ederim. Yani yük değişken diyebiliriz.
Benim istediğim yüküm ne olursa olsun önemli değil. Ben zaten güç kaynağının kaldıramayacağı yükü bağlamam. Önemli olan Güç kaynağının çıkış uçları birbirine değdiğinde güç kaynağım zarar görmemesi için akım yada voltaj her neyse kessin.

Akım sınırlamanın ne zaman devreye gireceğini belirleyen şey, şönt direnç. Senin devrede bu 0.47 Ω muydu neydi? Eğer akım sınırlandırmanın daha yüksek akımda devreye girmesini istiyorsan şöntün direncini azaltman lazım.

Abi o şöntleri en son 1ohm 5w ile değiştim. Yamyam abi öyle yap demişti. Kendisi de bu yazılanları okuyunca yorum yapacaktır.
Sonra da şu opamp meselesine değiniriz. Çünkü titreşme konusu çok can sıkıcı.

 

[Gokrtl]

Bu herifi köteklemek lazım.
Devredeki 0.47 ohm yerine takmış olduğumuz 1 0hm direnci 022ohm yap.
4A de korumaya başlasın. Ampli de hörül hörül çalsın.
Senin amplin 1A yakın akım çektiği için röleler bızırdamaya başlıyor.

Tamam abi. Sen şimdi şunu söyle;
1- Güç transistörlerini takalım mı?
2- Rölenin ve Buzzer'ın titreşmemesi için @taydin abi opamp diyor. Bu opampı nasıl, devrenin neresine yerleştirmeliyiz?

 

[Gokrtl]

Öyle beleşe yok.
Merdivenin alt basamaklarını tırmanmadan üst basamaklara zıplayamazsın.
Sen daha bir şönt direnci hesabından bile muzdarip oluyorsun.
Bu şekilde daha üst seviye tasarımlara girersen kafandaki saçlar diken diken olur.
Her iki voltajdan da sorunsuzca en az 1A çekebiliyorsan transistörleri takabilirsin.
Transistörler takılırken de şönt dirençlerini 0.47 ohm veya 0.33 ohm yapabilirsin. Hatta 0.22 ohm bile yapabilirsin.
Önemli olan bu hesabı kendinin yapabilmesidir.
Yani devrenin kaç amperde kesime gitmeye başlamasını istiyorsan şönt direncini o değere göre ayarlamalısın.
Bu işlerin de tek kuralı bahsetmiş olduğum üzere OHM KANUNU'dur.
Önce bu basit devredeki tüm olasılıkları hesaplayıp devrenin çalışması gerektiği gibi çalıştırabilirsen sonra başka bir devre tasarlayabilir, daha özel tasarımlara girişebilirsin.
Bu devreye başka bir op-amp eklemek akır karı olmaz. Opamp beslemesi sana sorun çıkartacaktır.
Benim düşüncem op-amp yerine şimdiden R-S flip flop'ları araştırmaya başlamandır.

Tamam ohm kanunu olayına el atıp hesaplama işini öğrenip buradan yazıcam.
Opamp beslemesi için küçük bir 2x12v trafom var. ekstradan bağlayabilirim. Trafo o kadar küçükki max 1A verebileceğini düşünüyorum. Opamp a yeter mi bilmem.
R-S flip flopları araştırayım. hiç bilgim yok. bilgi edinince yazarım...

 

[taydin]

Neyse yamyam abinin dediği gibi bu devrenin mantığını anla, hangi davranışı neden yaptığını anla sonra opamp işine başlayalım Opamp için ayrı bir beslemeye gerek yok, simetrik beslemeye de gerek yok. Ama aşama aşama gitmek lazım, yoksa ezbere olur. Ezbere yapacak olduktan sonra da git hazır 0 - 30V 0 - 3A laboratuvar güç kaynağı devresini kullan

 

[Gokrtl]

@taydin @Mr_YAMYAM
Benim 24v gerilimim var, 2A akımım var. Şönt direncimin değerinin ne olması lazım ki transistörün base bacağını tetiklesin?
Ohm kanununa göre;
Direnç= Volt / Amper,
R=V/I o da R=12ohm yapar.

İşte kafa kalın abi almıyor. Biz burada 0.22ohm lardan bahsederken ohm kanunun da 12ohm çıkıyor. Buradaki detayı biri bana anlatırsa sanırım anlayacağım

 

[taydin]

Devrenin nasıl çalıştığını bilmiyorsun da ondan kafan karışıyor. Onu bir kere öğrenince hepsi mantık yapacak.

Şimdi burada yük akımı (mesela 2 Amper) R3 üzerinden geçiyor. O geçen akım da R3 üzerinde bir gerilim düşümüne sebep oluyor. Bu gerilim düşümü, Q2 transistörünün baz emitter eşik değeri olan 0.65V'a ulaştığı anda, Q2 ON oluyor ve röle çekiyor.

Bu durumda kriter nedir? R3 üzerindeki gerilim 0.65V değerine ulaşacak. Şimdi ohm kanununu kullan:

R = 0.65 / 2 = 0.325 Ω

Mantık yaptı mı? Yapmadıysa yapana kadar soru sor Birşeyi çabuk anlamak önemli değil, birşeyi İYİ anlamak önemlidir (ne kadar uzun sürerse sürsün).

 

[Furkan KELEŞOĞLU]

R=V/I
R= bilinmiyor.
V = direnç üzerine düşecek voltaj Hatta buna (Vr diyelim)
I = devreden geçen akım.

R = 0.7/2 = 0.35 ohm yani 0.35 ohm direnc takarsan. 2 ampere yaklaştığı anda 0.7 volt civarında bir voltaj direnc üzerine düşecek buda transistörün kırılma eşiğini geçip iletkenlik haline gelmesini sağlayacak.